حمیدرضا طهماسبی، مدیرعامل شرکت مشاوره تنظیم‌گری پنتا، در رویداد 9 ژانویه، به موضوع «تتر، کاربران ایرانی، ریسک‌ها و ابهام‌ها» پرداخت. او در ابتدای صحبت‌های خود گفت: «تتر امروز، تتر 2019 یا 2020 و حتی 2021 نیست. ما پیش‌بینی می‌کنیم که تتر، حتماً اکوسیستم ما را در یکی دو سال آینده شگفت زده کند. تتر در سال 2014 توسط تیمی از علاقمندان و توسعه‌دهندگان بیت‌کوین راه‌اندازی شد؛ در پاسخ به یک نیاز کاملاً منطقی: قرار بود کلاس جدیدی از دارایی‌ها عرضه شود و به همین دلیل اکسچنج دائم بین فیات مانی (FIAT Money) و کریپتو کارنسی اتفاق می‌افتاد؛ لذا نیاز به یک دارایی همگن با دارایی دیجیتال وجود داشت که پشتوانۀ فیات دارد! بدین ترتیب، «تتر» توسط «کالینز» و دوستانش ایجاد شد. در مورد آنها می‌توانید مطالعه کنید. این افراد به معنای واقعی سایفرپانک بودند؛ اما تتر امروز اصلاً اینطور نیست؛ تتر امروز، یک دارایی رگوله شده و تحت نظارت قانون کامل با نهاد رگولاتوری است.»
ریسک عمومی تتر
طهماسبی با اشاره به ریسک عمومی تتر گفت: «یک ریسک عمومی که در مورد تتر، برای تمام کاربران ایرانی و غیرایرانی وجود دارد این است که پشتوانۀ تتر چیست؟ حدود 86% پشتوانۀ تتر cash یا deposit به سپرده‌های کوتاه مدت است؛ 6% وام‌های تضمین شده، 2% بیت‌کوین، 4% فلزات گرانبها، 2% سایر سرمایه‌گذاری‌ها و عدد خیلی کوچکی هم اوراق شرکتی! این گزارش‌ها را چه کسانی استخراج می‌کنند؟ یک سری ممیزین مستقل که گواهی proof of reserve می‌دهند و تتر این گزارش‌های دوره‌ای را روی سایت خود منتشر می‌کند. بیش از 50% معاملات رمزارز به تتر اختصاص دارد. تتر در ابتدا مارکت کپ (market cap) یک میلیاردی دلاری داشت ولی بعداً به 100 میلیارد دلار رسید.»
او درباره مارکت کپ تتر ادامه داد: «نکتۀ بدیهی و ساده راجع به مارکت کپ تتر که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد این است که وقتی مارکت کپ یک استیبل کوین بالا برود؛ با توجه به این که قیمتش ثابت است؛ تعداد سکه‌های ضرب شده به 100 برابر می‌رسد و شمول افزایش می‌یابد. در مورد بیت‌کوین اگر مارکت کپ زیاد شود، فقط قیمت بالا رفته و تعداد کوین‌ها در حد 21 میلیون مانده است. این یعنی آن که با بالا رفتن تعداد سکه‌ها شمول، دسترس‌پذیری و کاربردپذیری تتر افزایش یافته است.»
در ادامه طهماسبی بیان کرد: «تتر در 15 بلاکچین مختلف توزیع شده است: اتریوم، ترون، سولانا، آوالانچ و….! حدود ۵۰% تتر روی ترون قرار می‌گیرد، 46% روی اتریوم و مابقی زیر 5%. برای ساده‌سازی و درک مسئله، بیایید فرض کنیم که فقط تتر اتریومی و تتر ترونی در دنیا موجودند. تتر آوالانچ و تتر بیت‌کوین و… را فعلاً نادیده می‌گیریم. از 97 میلیارد دلار مارکت کپ، حدود 49 میلیارد دلار روی ترون قرار گرفته، 44 میلیارد دلار روی اتریوم و 2 الی 3 میلیارد هم روی آوالانچ و سایر شبکه‌ها!»
تتر در مقابل بیت‌کوین
وی با تشبیه اکوسیستم رمزارزی به بدن انسان گفت: «من اکوسیستم رمزارز را به بدن انسان تشبیه می‌کنم. خیلی‌ها معتقدند فارم‌های بیت‌کوین، استخرهای بیت‌کوین، صرافی‌های بیت‌کوین بازار را می‌چرخانند ولی واقعیت این است که امروز tether Foundation و tether Treasury هستند که پول را به ارگان‌ها تزریق و آنها را احیا می‌کنند. اگر حجم 24ساعتۀ تتر را به مارکت کپ آن تقسیم کنیم، به عدد عجیب و غریب حدود 60% می‌رسیم. تتر با حدود 100 میلیارد دلار مارکت کپ، حجم معاملات 24ساعته 60 میلیارد دلاری دارد؛ یعنی این که خیلی سیال است؛ هیچ جا لاک نشده و دائم در گردش است! این رقم در مورد بیت‌کوین حدود 5% و بقیۀ کریپتو اسِت‌ها زیر 3% دیده می‌شود.»
طهماسبی با اشاره به روند متفاوت تتر در سال‌های پیشرو مطرح کرد: «حالا که تتر این همه توسعه‌یافته و دسترس‌پذیر شده؛ چرا در یکی دو سال اخیر رفتارهای متفاوتی نشان داده است؟ چرا پیش‌بینی می‌کنیم که در 2024 و 2025 متفاوت‌تر شود؟ tether Foundation در یک نامۀ رسمی در 15 دسامبر 2023، یعنی کمتر از یک ماه قبل، تجدید میثاقی با آرمان‌های رگولاتور ایالات متحده کرده است. اینجا عبارت دوج (DOJ) به معنای دوج (Doge) نیست بلکه اشاره به وزارت دادگستری آمریکا (Department of Justice) دارد. در این نامه از DOJ و Federal Reserve و SEC و… نام برده شده است»
او درباره نامه مورد نظر ادامه داد: «یک بخش نامه خیلی جالب است که پررنگ کرده‌ام. این آقای «پائولو آردوینو» که امروز مدیرعامل تتر است با آقای «کالینز» که از ابتدا تتر را تأسیس کرد خیلی متفاوت است؛ یک آدم بسیار رگولاتورپسند و کاملاً هماهنگ با حاکمیت! در بخش آخر نامه وظیفه و تعهد خودش را توسعه هژمونی دلار در دنیا تعریف کرده است. این را از آن جهت آوردم که بدانید تتر و بیت‌کوین، دقیقاً در دو نقطۀ مقابل هم قرار دارند؛ آن یکی رویکرد «کریپتوآنارشیسم» و « سایفرپانکی و «ماکسیمالیستی» داشت ولی تتر اینطور نیست؛ تتر در نقطه مقابل قرار می‌گیرد.»
طهماسبی در ادامه به تشریح قوانین تتر پرداخت و گفت: «در سایت تتر در قسمت Terms and Conditions می‌توانید بندهای 1-1-31 و 1-1-34 و 1-1-35 را بخوانید که به صورت مشخص گفته: «ما یک سری مناطق ممنوعه داریم؛ سرویس تتر در چند منطقه از جمله ایران ممنوع است». یعنی امروز، هر کدام از ما که از تتر استفاده می‌کنیم؛ طبق قوانین بین‌الملل، می‌توانند تتر ما را در لحظه فریز و بلوکه کنند و پس ندهند. در قسمت بعد هم اشاره به Sanction List کرده و یادآور می‌شود که حق دارد آدرس‌ها و دارایی‌های ما را فریز کند. شاید دوستان از ما بپرسند که «آیا تا به حال چنین اتفاقی رخ داده است؟» بله، به کرّات! در سمت راست، 37 آدرس مربوط به قاچاق انسان را می‌بینیم که ظاهراً کیس‌های غیرتحمیلی هستند؛ اما 32 آدرس مرتبط با جنگ روسیه و اوکراین بسته شده‌اند و اخیراً هم در ماجرای حماس، 13 آدرس تتر را بسته‌اند. در نمودار ارائه شده، تایم لاین آدرس‌های تتری بلاک شده از سال 2017 تا 2024 هستند. اگر ملاحظه بفرمایید متوجه می‌شوید که چرا امروز حساس هستیم؛ زیرا در سال 2017 فقط 9 آدرس فریز شده بود، امروز 2125 مورد! تمام این آدرس‌ها روی شبکۀ اتریوم هستند. قبلاً عرض کردم که 44 یا 45% تتر روی شبکۀ اتریوم قرار می‌گیرد؛ پس برآورد می‌شود که حدود 3000 آدرس فریزشدۀ تتری داشته باشیم و عمدۀ فریز تتر اخیراً روی شبکه ترون (Tron) اتفاق می‌افتد. در سایت «Chain Argos» می‌توانید این گزارش‌ها را مطالعه کنید.»
وضعیت تتر در ایران
مدیرعامل شرکت مشاوره تنظیم‌گری پنتا، همچنین به وضعیت تتر در داخل کشور پرداخت و گفت: «تتر مدت زیادی است که به صورت سیال و دسترس‌پذیر در اکوسیستم شیوع یافته است. این یکی از صرافی‌های ماست که متأسفانه مستقیماً به یک Sanction List تراکنش داشته است. اگر ما گزارشی منتشر می‌کنیم که صرافی‌های ما را نگران و ناراحت می‌کند؛ نیتمان واقعاً سالم‌سازی اکوسیستم بر حسب دیتا و گراف‌های موجود است. دوستان می‌توانند این داده‌ها را راستی آزمایی کنند. در حال حاضر، امکان Withdraw و Deposit به والت‌های Sanction List وجود ندارد. بدین ترتیب، سرمایۀ همۀ ما به خاطر بی‌دقتی صرافی‌ها در معرض ریسک قرار می‌گیرد.»
او ادامه داد: «با این پروفایل که از فضای موجود ترسیم کردیم؛ بالاخره «تتر، آری یا خیر؟» در یک کلمه باید بگویم «خیر!». اگر امکانش را دارید، هر چه سریعتر از تتر فرار کنید. در این رابطه، برای سطوح مختلف، پاسخ‌های گوناگونی وجود دارد. اگر شما یک شخص یا کسب و کار غیرکریپتویی هستید که با تتر کار می‌کنید؛ ممکن است نیاز به خرید و فروش دلاری پیدا کنید. منظورم کسانی که معاملات برون‌مرزی انجام می‌دهند نیست؛ در همین اکوسیستم داخلی، برخی مصالح فروش‌ها با سازنده‌ها از طریق تتر کار می‌کنند؛ به خاطر نوسانات دلار، قیمت را به دلار می‌گیرند و تصور می‌کنند که تتر جایگزین دلار می‌شود. توصیۀ ما به این دوستان آن است که حتماً جایگزینی برای تتر بیابند؛ مثلاً می‌توانید به سراغ DAI یا طلا یا اوراق قرضه بروید. البته قصد من دفاع از DAI نیست؛ «دای» هم ریسک‌های خاص خودش را دارد؛ قبلاً مشکلات اکوسیستم لونا و ترا را هم دیده‌ایم. «استیبل کوین‌های» الگوریتمی، ریسک دی پگ شدن دارند؛ اما ریسک فریز شدن ندارند!»
دای جایگزین تتر
او درباره ارز دای ادامه داد: «یک سؤال دیگر هم در این میان مطرح می‌شود: «آیا اگر از “دای” استفاده کنیم؛ باز هم والت ما red-flag می‌شود؟ بله، این اتفاق می‌افتد؛ بالاخره آی‌پی دیوایس شما را می‌شناسند و می‌فهمند که ایرانی هستید و مثلاً risk score شما را 75% می‌گذارند». اما آیا می‌توانند دارایی شما را فریز کنند؟ خیر! در اسمارت کانترکت «دای» و استیبل کوین‌های الگوریتمی، فانکشن «فریز» وجود ندارد؛ ولی در مورد «تتر» وجود دارد. شما می‌توانید «دای» خود را بالاخره به یک صرافی یا یک شخص دیگر بفروشید؛ آن را نمی‌توانند در کیف پول شما فریز کنند؛ اما تتر را در کیف پول شما، در حالی که موجودی آن را می‌بینید، فریز می‌کنند؛ نیازی نیست پول را به صرافی بفرستید که در آنجا مسدود شود! تتر را در کیفتان فریز می‌کنند. توصیۀ ما به صرافی‌داران کشور این است که موضوع Compliance و Investigation را جدی‌تر بگیرند. قواعد و استانداردهای «والت منیجمنت» در داخل کشور ما با دنیا متفاوت است؛ ما همیشه جزو Sanction Countries قرار می‌گیریم؛ همواره در SDN List هستیم؛ پس باید دقت کنیم که با کدام کیف پول‌ها تعامل داریم. متأسفانه این دقت تا به حال وجود نداشته و ریسک اکوسیستم را بالا برده است.»
در انتها نیز طهماسبی به سوال اینکه آیا دای جایگزین خوبی است پاسخ داد: «همان طور که عرض کردم؛ من نمی‌خواهم به صورت «ایجابی» حمایت کنم؛ تبلیغ دای را نمی‌کنم؛ رگولاتور ایالات متحده خیلی باهوش است؛ روی تتر هم اوایل حساسیت نداشت؛ ولی به محض این که ببیند دای به نقدینگی و طرفداران زیادی رسید، فشار می‌آورد که ساز و کارهای فریز دارایی در شبکۀ «دای» نیز تعبیه شود. می‌دانید که پشتوانۀ «دای» یک سری آکشن (Auction) و وام است؛ فیات مانی نیست؛ اما چنین امکانی برای رگوله شدن دای هم وجود دارد. باور بفرمایید که تتر بزرگ‌ترین CBDC دنیا است؛ یک CBDC هوشمند به شمار می‌رود؛ پشتوانه‌اش دلار است و سیاست گذارش Federal Reserve. نیازی نیست که CBDC فقط در یک بلاکچین Private توسعه داده شود که هیچ کس از آن استفاده نکند؛ می‌توانید یک CBDC بزرگ که در کامیونیتی دیگری طراحی شده را تحت ضابطه در آورید.»