تتر به‌عنوان استیبل‌کوینی که عمده کاربران جهان از آن استفاده می‌کنند، اخیراً برای برخی از کارشناسان و فعالان کشور به یک نگرانی تبدیل شده است، زیرا با توجه به تحریم‌های آمریکا علیه ایران و پیروی شرکت تتر از این قوانین، هر لحظه امکان فریز شدن دارایی تتر کاربران ایرانی و تمام کشورهایی که تحت این تحریم‌ها قرار دارند، وجود دارد. سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا به درستی به مردم در این مورد هشدار داده نمی‌شود؟ آیا جایگزین‌های تتر مانند دای و USDC برای مبادلات مناسب هستند؟ چه راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از وقوع یک بحران برای دارایی کاربران رمزارز ایرانی می‌توان ارائه داد؟ در سلسله‌گزارش‌هایی که به این موضوع پرداختیم، سراغ کارشناسان و فعالان حوزه کریپتو رفتیم تا نظر آنها را درباره این مسئله بدانیم. در ادامه متن گفت‌وگو با امیرعباس امامی، فعال حوزه بلاکچین و رمزارز را می‌خوانید.
با توجه به تحریم‌های آمریکا علیه ایران و اعلام پیروی شرکت تتر از این قوانین، هر لحظه ممکن است برای کاربرانی که از تتر استفاده می‌کنند مشکل ایجاد و دارایی آنها فریز شود. نظر شما در مورد این موضوع چیست؟
همان‌طور که اشاره کردید بنیاد تتر، هم عملاً و هم رسماً طی نامه اخیری که برای برخی از اعضای کنگره ارسال کرده بر تعهد تزلزل‌ناپذیر خود در رعایت قوانین و مقررات مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم ایالات متحده تأکید کرده است. در این نامه اشاره شده که حتی شرایط استقرار پلیس FBI و سرویس مخفی ایالات متحده در این بنیاد فراهم شده و این بنیاد تمامی کیف پول‌های مندرج در لیست تحریمی آمریکا موسوم به SDN List را مسدود کرده و خواهد کرد. به‌علاوه اشاره شده ابزار جدیدی با عنوان «سیاست مسدودسازی کیف پول» توسعه داده شده که احتمالاً برای پایش و مسدودسازی کیف پول‌هایی است که تراکنش‌های مشکوک یا ارتباطات مشکوک با برخی کیف پول‌های نشان‌گذاری‌شده داشته‌اند. به هر حال با مسدودسازی‌هایی که طی این سال‌ها توسط بنیاد تتر انجام شده و رقم آن به اذعان خود بنیاد تتر بیش از ۴۳۵ میلیون تتر با مسدودسازی ۳۲۶ کیف پول و بر اساس بررسی برخی فعالان این حوزه بالغ بر ۹۵۰ میلیون تتر با مسدودسازی حداقل ۱۲۷۵ کیف پول است، مشخص است که بنیاد تتر ابایی از مسدودسازی کیف پول‌های مختلف ندارد.
بنابراین احتمالاً اگر این بنیاد تحت فشار ایالات متحده یا رأساً تصمیمی مبنی بر مسدودسازی کیف پول‌های افراد یا اکسچنج‌های مرتبط با صرافی‌های ایرانی داشته باشد، شرایط واقعاً نگران‌کننده خواهد شد. واقعیت این است که هرچند صرافی‌های داخلی با روش‌های مختلفی مثل تغییر کیف پول‌های خود و استفاده از شیوه‌هایی که ارتباط بین کیف پول‌هایشان را با صرافی‌شان پنهان کند سعی در کاهش ریسک‌های شناسایی کیف پول‌هایشان دارند، ولی واقعیت این است که این اقدامات نمی‌تواند احتمال شناسایی شدن کیف پول‌های صرافی‌های ایرانی را به صفر برساند و متأسفانه این خطر همیشه برای صرافی‌ها و کاربران ایرانی وجود دارد. خصوصاً اخیراً بنیاد تتر اعلام کرده در همکاری با نهادهایی نظیر Chainalysis و WorldCheck به پایش مستمر بازار و شناسایی ولت‌های مشکوک اقدام خواهد کرد.
از چه جایگزین‌هایی به جای تتر می‌توان استفاده کرد و این جایگزین‌ها هم چه محدودیت‌ها و مشکلاتی دارند؟
به طور کلی ما سه نوع استیبل‌کوین داریم. یکی همین استیبل‌کوین‌های شبیه به تتر است که اصطلاحاً به یک ارز فیات مثل دلار میخکوب شده‌اند، نوع دیگر استیبل‌کوین‌هایی مثل دای است که با روش بیش‌وثیقه‌گذاری رمزارزهای دیگری نظیر اتر ایجاد می‌شوند و سعی می‌کنند با روش‌هایی ارزش خود را معادل یک ارز فیات مثل دلار نگه دارند و یکی هم استیبل‌کوین‌های الگوریتمی است که با استفاده از مکانیسم‌هایی، عرضه و تقاضای استیبل‌کوین خود را در جهت برابری ارزش استیبل‌کوین با ارز فیات مربوطه تنظیم می‌کنند. واقعیت این است که همه این استیبل‌کوین‌ها ریسک‌های خودشان را دارند و این‌طور نیست که حتی فارغ از موضوع تحریم و مسدودسازی‌های بنیاد تتر، تتر هیچ ریسکی نداشته باشد. تتر هم با توجه به شایعاتی که روی پشتوانه‌های تترهای منتشرشده‌اش وجود دارد ریسک‌های خاص خود را دارد.
اما به طور کلی در مقایسه با استیبل‌کوینی مثل تتر، دای نوسان بیشتری دارد و در زمان ریزش‌های شدید بازار که منجر به کاهش ارزش پشتوانه‌های دای می‌شود این نوسانات می‌تواند بیشتر هم شود؛ بنابراین حداقل در کوتاه‌مدت تتر از این جهت به دای برتری دارد. در این بین، استیبل‌کوین‌های الگوریتمی ریسک‌ها و نوسانات به مراتب بالاتری نسبت به دو گروه قبلی دارند و هنوز به سطح مناسبی از بلوغ هم نرسیده‌اند و خیلی برای افراد غیرحرفه‌ای توصیه نمی‌شوند. نمونه واضح ریسک این استیبل‌کوین‌ها سقوط استیبل‌کوین الگوریتمی پلتفرم لونا است که چند وقت پیش سروصدای زیادی به همراه داشت.
صرافی‌های ایرانی یا افراد فعال این حوزه نسبت به این موضوع چه رویکردی باید داشته باشند و چگونه مردم را آگاه کنند؟
متأسفانه وقتی جایگزین مناسبی برای استیبل‌کوین تتر (یا استیبل‌کوین‌های مشابه) وجود ندارد، خیلی دست کاربران و صرافی‌ها برای انتخاب رویکرد جایگزین باز نیست، ولی پیشنهاد می‌شود برای کاهش ریسک‌های این موضوع حداقل در دو سطح کاربر و اکسچنج‌ها اقداماتی صورت گیرد. در سطح کاربر باید آگاهی افراد از ریسک‌ها و ماهیت استیبل‌کوین‌ها افزایش پیدا کند و توصیه شود به جز برای کوتاه‌مدت، کاربران استیبل‌کوین‌های خود را در اکسچنج‌ها نگه ندارند و ترجیحاً اگر حرفه‌ای‌تر هستند به سمت استفاده از دای به جای تتر حرکت کنند. در سطح اکسچنج‌ها هم ضروری است تلاش کنند با توزیع دارایی‌هایشان در کیف پول‌های مختلف و استفاده از کاستودی‌های بین‌المللی و تغییر مداوم هات‌ولت‌هایشان، شناسایی کیف پول‌هایشان را سخت‌تر کنند و تا حد ممکن از ارسال تراکنش‌های بزرگ؛ خصوصاً به کاربرهای سازمانی حساسیت‌برانگیز خودداری کنند و در نهایت تلاش کنند سهم دای را در سبد استیبل‌کوین‌هایشان بالاتر ببرند.
با این حال، آیا صرافی‌ها تمایل دارند به جای تتر از استیبل‌کوین دیگری استفاده شود؟
بخش عمده‌ای از معاملات تتری صرافی‌ها روی شبکه ترون است که کامزد نسبتاً پایین‌تری در مقایسه با اتریوم دارد. اساساً هم صرافی‌ها تقاضامحور عمل می‌کنند و تا زمانی که کاربر تقاضای تتر روی ترون داشته باشد، صرافی ناگزیر به ارائه است. شاید در بلندمدت بتوان با فرهنگ‌سازی و آموزش، افراد را به استفاده از دای روی شبکه‌های مختلف تشویق کرد. هرچند شخصاً حداقل در افق کوتاه‌مدت، چشم‌اندازی برای کاهش سهم تتر در معاملات صرافی‌های ایرانی نمی‌بینم؛ مگر اینکه اتفاقات خاصی در مسدودسازی و تحریم رخ دهد که کاربران مجبور به جایگزینی شوند.