جامعه ایرانی همواره به لحاظ فرهنگی میزبان مناسبی برای ترندهای رایج جهانی در حوزه‌های مختلف بوده است؛ از زمینه‌های اجتماعی گرفته تا سیاسی و اقتصادی. ورود به بازار رمزارزها یکی از نمونه‌های متأخر این مسئله است که حالا در کشور ما با استقبال مناسبی از سوی سرمایه‌گذاران خرد و کلان روبه‌رو شده و این صنعت را با رونق خوبی مواجه کرده است. این مورد ضمن فرصت‌های جدیدی که به وجود می‌آورد، از طرفی خطرات زیادی را هم به لحاظ امنیت و سلامت اقتصاد برای افراد تازه‌وارد ایجاد می‌کند، زیرا آنها با فراز و نشیب و چالش‌های این مسیر آشنا نیستند و ممکن است به‌راحتی توسط افراد سودجو و کلاه‌بردار مورد سوءاستفاده قرار بگیرند. در همین راستا گفت‌وگویی با ضیا صدر، کارشناس و مدرس بلاکچین انجام شده که در ادامه می‌خوانید.
به خاطر یک مشت رمزارز
باتوجه‌به توسعه چشمگیر بازار رمزارزها در چند سال گذشته، بسیاری از افراد در بدو ورود به این حوزه با حجم زیادی از اطلاعات مواجه می‌شوند که این مقدار عظیم گستردگی، آنها را گیج و آسیب‌پذیر می‌کند. صدر در این‌باره میگوید: «اصطلاحی میان ما فعالان حوزه رمزارز رایج است که این بازار را به غرب وحشی تشبیه می‌کنیم، زیرا جهان شلوغ و فاقد نظمی است که هر خشونتی ممکن است در آن رخ بدهد. در طول سال‌های اخیر، متأسفانه بارها شاهد این بوده‌ایم که افراد در سطح جهانی و نه فقط در ایران اموال خودشان را در این بازار از دست داده‌اند. اوایل به نظر می‌رسید که با گذشت زمان شرایط بهتر شود و کمتر چنین چیزهایی را ببینیم، اما این اتفاق نیفتاده و در عمل این اتفاقات بیشتر هم شده‌اند، زیرا این یک فضای باز است که امکان هر نوع فعالیتی در آن وجود دارد و قانون‌گذاری دقیقی هم در مورد آن صورت نگرفته و اگر سر کسی کلاهی برود، نمی‌تواند شکایتش را پیش نهاد یا فرد خاصی ببرد.»
صدر معتقد است داشتن این پیش‌آگاهی برای ورود به بازار رمزارزها ضروری است. در همین زمینه و به منظور جلوگیری از بروز مشکلاتی نظیر سوءاستفاده و کلاه‌برداری، صدر اضافه می‌کند: «افرادی که به‌تازگی وارد این حوزه کسب‌وکار می‌شوند باید این مسئله را در نظر بگیرند که این حوزه شلوغ و پرهرج‌ومرج است و امکان وقوع هر اتفاقی در آن وجود دارد. باید اینجا را مشابه زمین جنگی در نظر بگیرند که در آن همه قصد دارند سرمایه آنها را از دست‌شان بیرون بکشند. راه‌حل جلوگیری از چنین اتفاقی این است که در این زمینه آموزش ببینند و مشاوره بگیرند و از طریق رسانه‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند خودشان را به‌روز کنند و از منابع معتبری اطلاعات‌شان را به دست بیاورند. باید بحث امنیت و حریم خصوصی را خیلی جدی بگیرند، زیرا در این بازار شبکه‌ها شفاف هستند و ما بارها این مسئله را دیده‌ایم که به خاطر دارایی افراد، خودشان مورد هدف سارقان قرار گرفته‌اند و به اموال‌شان و بدتر از آن خودشان آسیب وارد شده است؛ به همین خاطر می‌توان گفت حفظ حریم خصوصی در این حوزه بسیار مهم است.»
او باور دارد با سرد شدن بازار، این کلاه‌برداری‌ها کمتر می‌شود، اما در وضعیت فعلی که این کسب‌وکار رونق گرفته و افراد جدید و سرمایه‌های جدید در حال ورود به این سازوکار هستند، باید انتظار این را داشت که کلاه‌بردارها برای سودجویی از این تازه‌واردها که به مراودات حوزه کریپتو مسلط نیستند، دندان تیز کنند. صدر ورود به این حوزه با سرمایه‌های خرد و اندک را راه حل مناسبی برای جلوگیری از این مشکلات می‌داند و میگوید: «اگر افراد قصد دارند کار خودشان را در بازار رمزارز شروع کنند، باید به خودشان این فرصت را بدهند تا با مقدار کمی از سرمایه کار در این بازار یاد بگیرند و دست‌شان گرم شود و به این فضا عادت کند و شم‌شان برای تشخیص کلاه‌برداری‌ها و مخاطرات بیشتر شود و این استراتژی آهسته و پیوسته بهترین راهکار است.»
طمع؛ مهم‌ترین عامل آسیب‌پذیری در برابر کلاه‌بردارها
صدر معتقد است حرص و طمع صفاتی هستند که در همه افراد وجود دارد و در این‌باره میگوید: «نقش کسی مثل من و سایر افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، به افراد مشاوره می‌دهند، مطلب می‌نویسند و محتوای آموزشی تولید می‌کنند همین است که ترمز این میل و طمع را بکشند تا مردم خیلی سراسیمه دل به این دریای ترسناک و مواج کریپتو نزنند و بتوانند با طمأنینه و آگاهی وارد این بازار شوند. به هر حال حرص و طمع صفتی است که همه آدم‌ها آن را دارند و هرچند ممکن است به آن آگاه نباشند و باورشان نشود که می‌توانند به افراد حریصی تبدیل بشوند، اما این مسئله در مواقعی که فرصتی برای سرمایه‌گذاری به وجود می‌آید و مثلاً یک نفر به آنها میگوید که سرمایه‌ات را بیاور پیش ما تا در مدت کوتاهی آن را برایت سه‌برابر کنیم، روی تصمیم‌گیری‌های آنها تأثیرگذار خواهد بود و انگار که به بیماری عجیبی مبتلا شده باشند، در وضعیتی غیرطبیعی تصمیمات عجیبی می‌گیرند و به نشانه‌های خطر توجهی نمی‌کنند. پیشنهاد من این است که به این خودشناسی برسند و این صفت را در خودشان به رسمیت بشناسند و در مواردی که چنین اتفاقاتی افتاد این حرف‌ها را به خاطر داشته باشند و دست به کار خطرناکی نزنند. ما در زندگی روزمره خودمان حواس‌مان به این موارد هست که درهای خانه را قفل کنیم، برای خودروهایمان دزدگیر نصب کنیم، از وسایل و دارایی‌هایمان مواظبت کنیم و نسبت به محیط اطراف‌مان هوشیار باشیم، پس چرا در بازار رمزارز این هوشیاری را به خرج نمی‌دهیم؟»
اعتبار و اعتماد؛ مهم‌ترین مؤلفه اعتمادسازی
صدر باور دارد که اعتبار در حوزه رمزارز و به طول کلی در تمام صنایع مسئله مهمی است و میگوید: «حتی وقتی می‌خواهیم از لبنیاتی سر کوچه خودمان ماست بخریم، سابقه و اعتبار محل برایمان مهم است تا بتوانیم ماست باکیفیتی خریداری کنیم و مریض نشویم؛ پس چرا در این حوزه به اعتبار و اعتمادی که به زحمت و در طول زمان به دست آمده توجهی نمی‌کنیم؟ اگر قرار باشد بر مبنای یک کانال، یک پروژه یا فرد، سرمایه‌گذاری کنیم، حتماً لازم است تاریخچه‌شان را بررسی کنیم و ببینیم واقعاً معتبر است یا نه، چقدر قدمت دارند و دامنه فعالیت‌هایشان چگونه است؟ آیا از مطرح‌کردن عقاید و نظراتشان در میان عموم می‌ترسند یا نه، آنها را با شجاعت بیان می‌کنند؟ آیا محتوایی بوده که از صفحات خودشان پاک کرده باشند؟ یا تا به حال به اشتباه چیزی را تحلیل کرده باشند که بعدها بخواهند افراد آن را فراموش کنند؟»
به نظر صدر یکی از دلایل اصلی بروز مواردی نظیر کلاه‌برداری، همین است که بسیاری از افراد با سرعت پیشرفت تکنولوژی و ارتباطات آشنا نیستند. او میگوید: «افرادی که کمتر با پارادایمی که تکنولوژی ایجاد کرده آشنایی دارند و نسبت به مؤلفه‌های اصلی آن یعنی ارتباطات سریع، انتقال داده سریع، دسترسی‌های سریع و انتقال داده با حجم بالا آگاه نیستند ممکن است دست به مخاطراتی بزنند که در دنیای واقعی این کارها را انجام نمی‌دهند. به همین خاطر باید تشبیهاتی نظیر قفل‌کردن در ماشین و خانه را مطرح کرد تا افراد متوجه بشوند دنیای مجازی هم به همان اندازه دنیای حقیقی خطرناک یا حتی خطرناک‌تر است و اینجا هم باید تمام تمهیدات لازم امنیتی را اندیشید.»