یکی از فعالیت‌های اینفلوئنسرها به دلیل مشهور بودن‌شان میان عموم مردم و تأثیرگذاری‌شان روی افکار عمومی، تبلیغ مشاغل و کسب‌وکارهای مختلف است. معمولاً این افراد در هر حوزه‌ای دست به تبلیغ می‌زنند و مردم با اعتمادی که به این قشر دارند به سمت تبلیغات آنها جذب می‌شوند؛ برای همین افراد تأثیرگذار در هر کشوری مسئولیت سنگینی نسبت به مردم دارند. اکوسیستم رمزارزی نیز یکی از حوزه‌هایی است که در جهان، اینفلوئنسرهای مختلف درباره آن دست به تبلیغ زده‌اند، اما این تبلیغات همیشه قابل اعتماد نبوده و بارها تبلیغات بی‌پایه و اساس افراد مشهور باعث ضربه اقتصادی به مردم عادی شده است. صرافی ورشکسته FTX از مواردی بود که بارها توسط اینفلوئنسرهای معروف؛ حتی رسانه‌های معتبر تبلیغ شد، اما متأسفانه پس از کلاهبرداری مدیرعامل آن و ورشکست شدن صرافی، بازنده مردم عادی بودند.
قانون سازمان بورس آمریکا برای اینفلوئنسرها
داستان اف‌تی‌ایکس با باخت عموم مردم و برد اینفلوئنسرها به پایان نرسید و طبق قوانین کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) در ایالات متحده، پای اینفلوئنسرهای تبلیغ‌کننده صرافی اف‌تی‌ایکس، با شکایت مالباختگان به دادگاه کشیده شد. قانون کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا درباره این موضوع می‌گوید که اگر اینفلوئنسرها نتوانند روابط مالی خود را با شرکت‌هایی که تبلیغ می‌کنند افشا کنند، می‌توانند از نظر قانونی مسئول شناخته شوند. در کل، قرارداد افراد مشهور با شرکت‌های طرف قراردادشان باید شفاف و قابل افشا در جامعه باشد. بدین ترتیب پس از ماجرای کلاهبرداری مدیرعامل اف‌تی‌ایکس، سازمان کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا استدلال کرد که اینفلوئنسرهای اف‌تی‌ایکس، قوانین اوراق بهادار را با تبلیغ رمزارزها بدون افشای مناسب نقض کرده‌اند.
طبق قوانین آمریکا و SEC و به دلیل حساسیت و مسئولیت نقش افراد مشهور، اینفلوئنسرهایی که یک شرکت رمزارزی را تبلیغ می‌کنند باید موارد زیر را رعایت کنند:
- هر اینفلوئنسر باید درباره الزامات افشای قانونی بداند و از رعایت آن اطمینان حاصل کند.
- برای جلوگیری از مشکلات قانونی اینفلوئنسر بهتر است در قالب یک محتوا، مثلاً ویدیو، از صحت کسب‌وکاری که تبلیغ می‌کند سلب مسئولیت کند و در تبلیغ خود با جانب‌داری از شرکت صحبت نکند.
- اینفلوئنسر باید در تبلیغ خود صادق باشد و طرفداران خود را نسبت به خطرات احتمالی آگاه کند. درباره رمزارزها به دلیل نوسانات بسیار این بازار، اینفلوئنسرها باید اطمینان حاصل کنند که طرفداران‌شان از خطرات و معایب احتمالی سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال مطلع هستند.
ماجرای تبلیغات اف‌تی‌ایکس
صرافی اف‌تی‌ایکس تا چندی پیش، از بزرگ‌ترین صرافی‌های جهان به شمار می‌رفت و تسلط بسیاری بر اکوسیستم رمزارز داشت. اف‌تی‌ایکس این تسلط را از حمایت بسیاری از چهره‌های برجسته ازجمله ورزشکاران و افراد مشهور به دست آورده بود. پیامدهای ورشکستگی صرافی اف‌تی‌ایکس باعث ایجاد یک بحران نقدینگی عظیم در بازار شد، زیرا بسیاری از کاربران پول خود را پس از ورشکستگی از دست دادند. در ادامه نام برخی از افراد مشهور تبلیغ‌کننده اف‌تی‌ایکس آورده شده است:
- تام بردی (Tom Brady): کوارتربک فوتبال آمریکایی و هفت بار قهرمان سوپربول است و در ژوئن 2021 یک همکاری طولانی‌مدت با اف‌تی‌ایکس امضا کرد تا سفیر این برند شود.
- استف کری (Steph Curry): بسکتبالیست حرفه‌ای و قهرمان سه بار NBA است که در ژوئن 2021 نیز با اف‌تی‌ایکس شریک شد.
- کوین اولری (Kevin O’Leary): تاجر، سرمایه‌گذار و شخصیت تلویزیونی کانادایی است که در آگوست 2021 مشاور استراتژیک اف‌تی‌ایکس شد.
- ژیزلی کارولین بینچنی (Gisele Bündchen): مدل برزیلی و بشردوست است که در سپتامبر 2021 به‌عنوان مشاور ابتکارات محیطی و اجتماعی به اف‌تی‌ایکس پیوست.
- جی.کی. رولینگ (J.K. Rowling): نویسنده بریتانیایی که در نوامبر 2021 یک توکن غیر قابل تعویض (NFT) را در اف‌تی‌ایکس به حراج گذاشت تا از مؤسسه خیریه خود (Lumos) حمایت کند.
موارد بالا تنها چند نمونه از این همکاری‌های تبلیغاتی با اف‌تی‌ایکس بوده و نکته جالب این است که بسیاری از اینفلوئنسرهایی که تبلیغ این صرافی را کردند ادعای انسان‌دوستی و کمک به مردم را داشتند اما متأسفانه باعث ضرر رساندن به افراد بسیاری شدند.
شاکیان پرونده اینفلوئنسرهای تبلیغ‌کننده اف‌تی‌ایکس بیش از یک میلیارد دلار خسارت خواستار شدند و نمایندگان شرکت حقوقی گفتند که مبلغ درخواستی را می‌توانند به پنج میلیارد دلار افزایش دهند.
شکایت علیه اینفلوئنسرها کار درستی است؟
اینکه آیا در چنین شرایطی باید شکایتی علیه اینفلوئنسر ارائه شود یا خیر، به عوامل مختلفی ازجمله شرایط مربوط به شکست شرکتی مانند صرافی رمزارزی، اقدامات و اظهارات اینفلوئنسر و قوانین و مقررات قابل اجرا بستگی دارد. برای جلوگیری از چنین دعوی قضایی، تحلیلگران قانونی بازار باید قبل از تأیید هرگونه شرکتی، تحقیقات کاملی انجام دهند. همچنین باید هرگونه تضاد منافع احتمالی را افشا کنند و سلب مسئولیت‌های واضحی در مورد ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری ارائه کنند.
البته موارد گفته‌شده مربوط به تبلیغ صنعت رمزارزها در آمریکا بوده و در ایران فعلاً قانونی برای فعالیت اینفلوئنسرها وجود ندارد. متأسفانه در ایران روزانه افراد مشهور بسیاری به تبلیغ طرح‌های پانزی و موارد مشکوک به کلاهبرداری در رمزارزها می‌پردازند و تاکنون نیز مخالفتی با آنها صورت نگرفته است و نهادهای متولی فعلاً نظاره‌گر این تبلیغات بی‌پایه و بدون چهارچوب نظارتی هستند. سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که بهتر نیست نهادهای حاکمیتی که در حال حاضر مشغول تدوین قوانین رمزدارایی‌ها هستند، قوانینی برای اینفلوئنسرهای تبلیغ‌کننده این حوزه نیز وضع کنند تا از وقوع بحران‌هایی مانند کوروش‌کمپانی که در حوزه موبایل بوده جلوگیری شود؟