عکاس: نسیم اعتمادی
بیشترین تحولی که ترند صنعت بلاکچین بوده است این بود که لایه ۲ها به سمت جا افتادن پیش رفتند؛ به این معنا که کاربردپذیری بلاکچین لایه ۲ در حال بیشتر شدن است. علیرضا زجاجی، مدیرعامل بنیاد بلاکچین سور به بهانه رویداد ۹ ژانویه، در این مورد می‌گوید: «زمانی که این اتفاق بیفتد و به بلوغ خود نزدیک شود، نتیجه آن قرار گرفتن اپلیکیشنهای مختلف روی بلاکچین می‌شود؛ زیرا اپلیکیشنهای لایه ۲، می‌توانند مثلث مقیاس‌پذیری، عدم تمرکز و امنیت را به بهترین حالت خود تامین کنند. در این راستا اپلیکیشنها می‌توانند از همه جهات این سه خصوصیت را برآورده کنند.»
کاربردپذیری و ظرفیت بازار بلاکچین
او با اشاره به اینکه در ترند جهانی، بسیاری از اپلیکیشن‌هایی که در زمینه‌های مختلف وجود دارند، در کنار تکنولوژی لایه ۲ قرار گرفتند، اظهار می‌کند: «از این رو، زمینه و کاربردهای جدیدی را ایجاد کردند که حضور همه آنها در کنار هم می‌تواند باعث ارتقای تکنولوژی شود. برای مثال، در دیفای اگر زمینه وام‌دهی رمزارزی کنار لایه ۲ قرار بگیرد، باعث می‌شود مقیاس‌پذیری و یا امنیت نیز بر همان مبنا رشد داشته باشد. در حال حاضر کسبوکارهای بلاکچینی به سمت لایه ۲ حرکت کردند تا همه خصوصیات را به بهترین نحو کنار هم داشته باشند.»
مدیرعامل بنیاد بلاکچین سور در ادامه توضیح می‌دهد: «در ایران متاسفانه اثری از بهبود و پیشرفت تکنولوژی مشاهده نمی‌کنیم. در کشور از بلاکچین فقط رمزارز مشاهده می‌شود که می‌تواند علت‌های مختلفی را شامل شود. فکر می‌کنم یکی از مهمترین علت‌های آن مهاجرت نیروهای متخصص است. این موضوعی است که باعث می‌شود از بعد فنی و علمی نتوانیم به خیلی از موضوعات نگاهی داشته باشیم. در حوزه بلاکچین فقط به رمزارز آن نگریسته می‌شود؛ به دلیل اینکه به آینده و ماندن نیروی متخصص اعتمادی نیست.»
او درباره وضعیت رمزارزها در ایران عنوان می‌کند: «بعد آینده نیز به قانون‌گذاری مربوط می‌شود، در واقع در خارج از کشور فعالیت‌های خوبی را شاهد بودیم و مشکلات را تا حد خوبی حل کردند اما در ایران، بانک مرکزی همچنان درگیر این است که آیا رمزارز قابل قبول است یا خیر. این عمل بدون اینکه دید جامعی وجود داشته باشد انجام می‌شود. در دید اول، رمزارز و سپس بلاکچین چه منافعی می‌تواند برای کشور ما داشته باشد که به پیشرفت ما کمک کند، به خصوص در این مقطع سیاسی و اقتصادی که در ایران وجود دارد. در واقع از جهت تحریم‌های بین‌المللی موجود، بلاکچین می‌تواند نقاط مثبتی برای تجارت خارجی ما داشته باشد که البته با داشتن نگرش صحیح این اتفاق می‌افتد. در واقع نباید به چشم یک تهدید به این موضوع نگاه کرد بلکه باید با یک دید جامع باید به آن نگاه شود.»
بزرگترین ضعف اکوسیستم از ابتدا تا کنون
علیرضا زجاجی با اشاره به اینکه در درجه اول مهاجرت نیروی متخصص است، در درجه دوم عدم اعتماد ما به قانون‌گذار از جهت قانون‌گذاری صحیح و ثبات قانون، تاکید می‌کند: «در واقع زمانی که قانونی وضع می‌شود، نباید فعالیت‌هایی که تا کنون انجام شده به یکباره به دست فراموشی سپرده شود. همین موضوع ساده، اگر دید کارشناسانه‌ای بر آن وجود نداشته باشد، می‌تواند منجر به تعطیلی کسبوکارهای زیادی شود. مانند بسیاری از کسب‌وکارها در دوران کرونا، با مشکل مواجه و تعطیل شدند که به دلیل کرونا نبود بلکه ناآشنایی گردانندگان با راه‌حل صحیحی بود که می‌توانستند اجرا کنند. اگر این مثال را وارد حوزه رمزارز و بلاکچین کنیم متوجه می‌شویم که در این حوزه هم زمانی که کارشناسی نشده باشد و دید جامعی در آن نباشد، نتیجه آن وارد شدن بیشترین ضرر به بخش خصوصی خواهد بود.»
نقاط ضعف و قوت کسبوکارهای داخلی
او با اشاره به اینکه مهمترین ضعف کسبوکارهای داخلی، نداشتن عمق است، استدلال می‌کند: «یک علت آن این است که ما زمانی که به یک کسب‌وکار نگاه می‌کنیم، به دلیل الزاماتی که در ایران در حوزه سیاسی و اقتصادی به وجود آمده است، فقط می‌توانیم بر بازار ایران حساب کنیم. نتیجه این امر این است که عمق بازار با وسعت کشور ایران برابر می‌شود. در واقع، زمانی که صنعت بلاکچین و رمزارز را در ایران بررسی می‌کنیم، حداکثر درباره تهران و چند شهر بزرگ صحبت می‌کنیم؛ به این معنا که بسیاری از افرادی که در شهرهای کوچک‌تر و با مشکلات اقتصادی بیشتر ساکن هستند، به فکر استفاده از بلاکچین برای کسب‌وکار خود نمی‌افتند. زمانی که کسب‌وکارها عمقی نداشته باشند این موضوع یک نقطه ضعف برایشان قلمداد می‌شود.»
مدیرعامل بنیاد بلاکچین سور درباره نقطه قوت در بازار رمزارزها بیان می‌کند: «نقطه قوت موجود این است که ما همچنان در دوران تغییر تکنولوژی به سر می‌بریم. حدود ۲۰ یا ۲۵ سال پیش که اینترنت وارد ایران شد، کسی فکر نمی‌کرد که می‌تواند به کمک یک اپلیکیشن حتی غذا برای خود بخرد. در این چند سال اتفاقات زیادی به واسطه اینترنت افتاده است. اما در زمینه بلاکچین ما همچنان در ابتدای آن ۲۵ سال هستیم. نمی‌دانم در ۲۰ سال آینده کسب‌وکارها تا چه میزان از بلاکچین استفاده خواهند داشت، اما اکنون در ابتدای راه قرار داریم.»
او در ادامه خاطرنشان می‌کند: «برای مثال، در حال حاضر تاکسی سرویس بلاکچینی هنوز وجود ندارد. بسیاری از کسب‌وکارها که اگر ورژن بلاکچینی خود را داشته باشند می‌توانند کارهای بزرگی انجام دهند که اکنون برایشان مقدور نیست. این نقطه قوتی است که اگر کسب‌وکارها از آن استفاده کنند می‌توانند موفق‌تر باشند. آقای جهرمی وزیر سابق ارتباطات در این باره گفته است که ما در حال حاضر در ابتدای راه‌اندازی صنعت بلاکچینی هستیم. اگر نتوانیم اکنون به نحو صحیحی از آن استفاده کنیم، بار دیگر از تکنولوژی عقب خواهیم افتاد. این صحبت برای ۴ یا ۵ سال پیش است. ما همچنان می‌توانیم خود را بالا بکشیم اما اگر این‌بار هم عقب بمانیم، مانند صنایع دیگر از این صنعت نیز عقب خواهیم افتاد.»
راه چاره عقب نماندن
علیرضا زجاجی در مورد رویه‌ای که کسبوکارهای این حوزه باید برای رشد در پیش بگیرند خاطرنشان می‌کند: «من برای صاحبان کسب‌وکار هیچ ایده‌ای ندارم. ایده من برای گردانندگان این صعنت است. من برای جایگاه حاکمیتی بانک مرکزی، وزرات اقتصاد و مجلس ایده دارم. اگر روزی فرمان این کشور دست من باشد که بتوانم کاری انجام دهم این است که دوره آموزشی برای حاکمان برگزار خواهم کرد. برای مثال اگر کسی می‌خواهد وزیر شود اول این دوره را بگذارد و تا زمانی که این آموزش‌ها را نبیند نباید اجازه وزیر شدن را داشته باشد.»
او در ادامه عنوان می‌کند: «مردم معمولا اگر به چیزی نیاز داشته باشند، خود منبع یادگیری را پیدا می‌کنند و آموزش می‌بینند؛ زیرا نفع و ضرر برایشان مهم است. اما حاکمیت در هیچ جای دنیا، خودیادگیر نیست؛ زیرا نفع و ضرر حاکمیت‌ها برای ملت خواهد بود؛ به این معنا که اگر حاکمیت به درستی قانون‌گذاری و آن را اجرا نکند، نتیجه را برعهده نمی‌گیرد و تا زمانی که نتیجه نفع و ضرر متوجه حاکمیت نباشد، در مقابل آن حاکمیت به دنبال آموزش نخواهد رفت؛ بنابراین باید کاری کرد تا کسانی که یادگیری خودکاری ندارند مجبور به یادگیری شوند.»
مدیرعامل بنیاد بلاکچین سور در مورد میزان یادگیری مردم در حوزه بلاکچین می‌گوید: «یادگیری عموم مردم در این زمینه با پیشرفت همراه بوده است. خوشبختانه در ایران افرادی که درگیر آموزش نبودند اما وارد صنعت آموزش شدند را بسیار دیدم که این اتفاق بسیار نویدبخش است.»
ظرفیت پلتفرم‌های بلاکچینی و سیر تحول آنها
او در این باره توضیح می‌دهد: «ما اکنون در ایران ۲ پلتفرم بلاکچینی داریم که حقیقتا کم هستند و امیدواریم که پلتفرم‌های بلاکچینی بیشتری در ایران داشته باشیم. در حال حاضر پلتفرم بلاکچینی ققنوس و سور را داریم که زمینه کاری هر کدام از این ۲ مشخص است. در واقع ققنوس به طور تخصصی بر توکن‌سازی محصولات و خدمات فعالیت می‌کند و سور به صورت عمومی بر قراردادهای هوشمند تمرکز دارد و یک پلتفرم اتریومی است. هر دوی این پلتفرم‌ها معایا و مزایای خود را دارند.»
علیرضا زجاجی در ادامه اضافه می‌کند: «ققنوس تا حدودی دولتی است اما پلتفرم سور از این نظر استقلال بیشتری دارد. من به دلیل اینکه مدیرعامل بنیاد بلاکچین سور هستم می‌دانم که این بنیاد نقش ترویجی را برای بلاکچین دارد. در واقع رسالتی که برای خودمان قائل هستیم این است که بتوانیم استفاده از بلاکچین را ترویج دهیم. موضوعی که برای من بسیار ایده آل است و به نظرم در چند سال آینده می‌توانیم آن را کشور خودمان ببینیم، ترکیب اپلیکیشنها روی بلاکچین است؛ به این معنا که یکسری از دیتاهایی که لازم است روی بلاکچین ذخیره شود و یکسری دیتاهایی که می‌توانند در دیتابیس‌ها ذخیره شود این دو اپلیکیشن که هم بلاکچینی و هم غیر بلاکچینی هستند می‌توانند باهم تلفیق شوند. از این جهت بلاکچین سور می‌تواند قابلیت و مزیت مهمی برای برنامه‌نویسان ایرانی داشته باشد. من فکر می‌کنم این موضوع کمتر از ۵ سال دیگر محقق شود.»
او درباره موضوعاتی که نیاز است در رویداد ۹ ژانویه به آنها پرداخته شود خاطرنشان می‌کند: «به نظر من لازم است بر کاربردهای بلاکچین تمرکز داشته باشیم. این موضوع می‌تواند حوزه تاثیر رویداد را گسترده‌تر کند.»