سهراب ثامنی، مدیرعامل زربان در رویداد ۹ ژانویه درباره تغییرات جدید اکوسیستم اتریوم در یک سال گذشته و یک سال آینده صحبت کرد. او گفت: «اکوسیستم اتریوم هم به لحاظ حجم کاربر و هم حجم دارایی قفل‌شده در داخل آن بزرگ‌ترین بلاکچین به شمار می‌رود. از آن مهم‌تر، در به‌کارگیری فناوری‌های قابل اتکا و بدون مشکل پیشتاز بوده است. باید سیکل و موج بعدی را بشناسیم تا مرتب سوار موج‌های قبلی نشویم و دنبال این نباشیم یک اپ مشابه اسنپ بسازیم و یک سایت مشابه دیجی‌کالا و یک اکسچنج مشابه مواردی که وجود دارد، راه‌اندازی کنیم. باید بدانیم که در اینجا چه اتفاقی می‌افتد و خودمان را برای اتفاقی آماده کنیم که در آینده شکل می‌گیرد.»
ثامنی در ادامه از حضار رویداد ۹ ژانویه پرسید: «آیا کسی اینجا هست که در «دِفکان» بوگاتا یا «دِفکانکت» استانبول شرکت کرده باشد؟ خوشحالم که یک نفر هست! در اینجا شرایط فراتر از تصور است؛ روابط انسان‌ها با هم، مدیریت نیروی انسانی و حتی تکنولوژی‌های آینده متحول می‌شوند. اگر می‌خواهید از آینده باخبر باشید و خود را برای آن مهیا کنید، حتماً در چنین گردهمایی‌های توسعه‌دهندگان اتریوم شرکت داشته باشید. موج قبلی مربوط به «دیفای‌بوم» و نوعی اداپشن به بومی‌های وب 3 و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بود. حالا یک سؤال دیگر می‌پرسم: چه کسانی اینجا هستند که از آلت‌های (Alt) وب 3 مثل متامسک و «ربی» تاکنون استفاده نکرده‌اند؟ دو، سه نفر استفاده نکرده و تعداد کمی استفاده کرده‌اند.»
مدیرعامل زربان در ادامه خاطرنشان کرد: «زمانی که بلافاصله دو سؤال پرسیده می‌شود، متوجه می‌شویم که اکثریت خاموش هستند! تعدادی که در سؤال دوم دست بالا بردند 10 یا 15برابر کسانی بودند که استفاده نکرده‌اند. در جامعه ما، میان 10 درصد از افرادی که کریپتو دارند، عده خیلی کمی وارد فضای وب 3 شده‌اند. در اینجا نگرانی‌های زیادی درباره از دست دادن دارایی، هک شدن یا دزدیده شدن دارایی‌های ارز دیجیتال وجود دارد. نمی‌دانم ساختمان اصلی و دفتر مرکزی بیت‌کوین کجا باشد، ولی اگر به آنجا بروید و بگویید که «من پولم را از دست داده‌ام» یا «پول را اشتباهی به حساب فرد دیگر فرستادم» جوابی نمی‌دهند و می‌گویند: «Code is law» یعنی قانون، همین کدی است که نوشته شده و شما هیچ کاری نمی‌توانید انجام دهید. با این دیدگاه، خیلی‌ها می‌ترسند که وارد چنین فضایی شوند.»
او ادامه داد: «جواب ساده‌ای که منِ نادان قبلاً می‌دادم چنین بود: «به من چه که تو نمی‌توانی از این فضا استفاده کنی! باید بروی یاد بگیری. باید بروی آموزش ببینی. باید بروی دولوپر بشوی»، ولی امروز فهمیده‌ام که چنین رویکردی واقعاً درست نیست. برای اینکه اکوسیستم بتواند mass adaption و همراهی خیلی بیشتری در جامعه داشته باشد باید استفاده از آن مشابه اینستاگرام راحت باشد و مثل یوزر نیم و پسوردی که همه «12345» می‌گذارند، با همین روش بتوان امنیت خوبی را برایش فراهم کرد.»
تحولات اکوسیستم اتریوم در سال آینده
سهراب ثامنی با نشان دادن یک اسلاید در مورد تغییرات اکوسیستم اتریوم در سال آینده توضیح داد: «مهم‌ترین اتفاق در دیفای این بود که افراد زیادی را علاقه‌مند به حوزه غیرمتمرکز کرد، ولی این علاقه بعد از مدتی افول کرد، زیرا فهمیدند که برای یک تبدیل توکن در داخل یونی‌سواپ، باید 20 درصد کارمزد بدهند و این مبالغ برای ارقام کمتر از 10.000 دلار به‌صرفه نیست. به همین دلیل، افراد زیادی بی‌خیال این حوزه شدند و به سرویس‌های متمرکز پیشین برگشتند. در عین حال می‌بینید که طی یک سال گذشته و احتمالاً یکی دو سال آینده به مرور، با آمدن لایه‌های دوم اتریوم، هزینه‌های استفاده از اپلیکیشن غیرمتمرکز در فضای وب 3 و در غیرمتمرکز کاهش می‌یابد. امروز کارمزد لایه 2 به حدود یک دلار یا گاهی کمتر رسیده؛ گرچه هنوز هم خیلی بیشتر از کارمزد بایننس است. در عین حال، فضای متمرکز به میزان قابل توجهی در حال رگوله شدن است. قبلاً ایرانی‌ها در خیلی از صرافی‌های خارجی می‌توانستند بدون احراز هویت کار کنند، ولی الان تعداد آنها کاهش قابل توجهی داشته است. با چنین رویکردی درمی‌یابیم که بازی در فضای متمرکز هرچه سخت‌تر می‌شود و احتمالاً با یک موج و یک اختلاف زمانی نسبت به جامعه بیرون از ایران، در ایران نیز تحولات مشابهی رخ می‌دهد، کاربران به مرور از فضای متمرکز تبادل به سمت بسترهای غیرمتمرکز مثل یونی‌سواپ و سایر اپلیکیشن‌ها می‌روند.»
تحولات زیرساخت بلاکچین اتریوم
او با اشاره به اینکه یک تغییر و اتفاق خیلی مهم که در حال رخ دادن است، در DIP یا زیرساخت بلاکچین اتریوم است که به لایه دوهای اتریوم امکانات جدیدی می‌دهد، عنوان کرد: «به‌زودی یکسری بلاکچین شکل می‌گیرد که مجموع تراکنش‌های بلاکچین اتریوم را مدیریت می‌کند و به همین دلیل، هزینه ثبت تراکنش در آن بلاکچین کاهش قابل توجهی پیدا می‌کند. اتریوم با این آپدیت می‌خواهد هزینه استفاده از بلاکچین‌های لایه دوم به میزان قابل توجهی کاهش یابد. در حقیقت اتریوم به مرور تبدیل به یک سرویس پرووایدر برای «لایه‌دومی‌ها» می‌شود؛ رویکرد آن به این شکل خواهد بود که کاربرد خرد اصلاً به طرف من نیاید، کارمزدهای من همچنان بالا می‌ماند، تا دو سال آینده هم خبری از کاهش هزینه نیست. شما اگر می‌خواهید تراکنش خرد بزنید، به سراغ لایه‌دوها بروید، ما کاری می‌کنیم که همان هزینه تراکنش نیم یا یک دلار که در لایه دو می‌دهید، طی یک سال آینده به یک‌صدم مبلغ کنونی تقلیل یابد.»
مدیرعامل زربان در ادامه گفت: «تحول مهم دیگری که «آرجنت»، «زی‌کی‌سینک» و «استارک‌ول» خیلی از آن حمایت و لابی می‌کنند که سریع‌تر تبدیل به استاندارد بلاکچین اتریوم شود، مسئله Account Abstraction است. الان برای خود من واقعاً سخت است که از والت وب 3 بهره ببرم؛ واقعاً می‌ترسم. ما دائم می‌خواهیم Seed Phrase خود را یک جای امن بگذاریم یا روی کاغذ بنویسیم، ولی اگر کسی آن را بدزدد یا به آن دسترسی پیدا کند، پس گرفتنش ممکن نخواهد بود. هیچ راه حل امنی برایش نداریم و به میزان قابل توجهی شاهد دزدی خواهیم بود. به همین دلیل، یک استاندارد شکل می‌گیرد که استفاده از اکانت‌های شبکه اتریوم از طریق یک یوزر نیم و پسورد و به سهولت اتفاق بیفتد؛ یعنی اینکه بتوانید سرویس‌های مشابه SMS Verification را از یک شخص سوم بگیرید؛ مشابه حساب‌های بانکی که یک کد OTP برایتان می‌فرستند. همین کد می‌تواند برای استفاده از بلاکچین لایه‌دوهای اتریوم و والت‌های آنجا مورد استفاده باشد. این شرایط خیلی جذاب خواهد بود. باعث می‌شود حتی مادر من بتواند از اکوسیستم استفاده کند و ضمناً ابزارهای بازیابی اکانت را ارتقا دهید، سیستم‌های پیشرفته‌تری در اختیار باشد و استفاده سیستم به سادگی و کاهش پیچیدگی برسد. این شرایط منجر به mass adaption می‌شود.»
او با اشاره به اینکه اخیراً یک DIP دیگر هم توسط یونی سواپ پیشنهاد شده برای اینکه ذخیره‌سازی موقت در بلاکچین اتریوم اتفاق بیفتد تا هزینه سواپ، با استفاده از ورژن 4 یونی‌سواپ که به زودی بیرون می‌آید، تا پنج‌برابر کاهش یابد، خاطرنشان کرد: «این هم به ضرر صرافی‌های متمرکز و به نفع صرافی‌های غیرمتمرکز خواهد بود. اکوسیستم فعلی حوزه تبادل در ایران شامل حدود 300 بازیگر می‌شود، ولی در آینده، اینها نیز مثل بیترکس و FTX به مشکلات جدی می‌خورند. فضای DEX هر روز مهم‌تر می‌شود. یک تحول دیگر هم در حوزه Zero-Knowledge رخ داده که با استفاده از DIP و هَش (Hash) جدید، امکان استفاده از مدل تازه لایه‌دوها را فراهم می‌سازد.»
کاهش هزینه‌ها با تغییرات جدید اکوسیستم اتریوم
سهراب ثامنی در ادامه روی نمودار نشان داد و گفت: «همان‌طور که می‌بینید، نوعی رشد 8 یا 9برابری مشاهده می‌شود. این نشان می‌دهد که هزینه‌ها در آنجا کاسته شده و مردم به چنین سمتی آمده‌اند. احتمالاً طی یک سال آینده، رشد بیش از 8برابر رخ می‌دهد. با دانشی که الان نسبت به تغییرات شبکه اتریوم به دست آورده‌ایم؛ چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟ در این اسلاید در مورد Account Abstraction توضیح داده شده؛ یعنی به جای @EUA یا والت‌هایی که Private Key آن در اختیار خودتان است از والت‌های اسمارت‌کانترکت مثل «آرجنت» استفاده کنید که هزینه حفظ امنیت آن خیلی کمتر است. اما این کار چه فایده‌ای دارد؟ اول اینکه هزینه کمتری می‌دهید و در رقابت با رقبای متمرکز، به‌تدریج، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز رتبه بالاتری را به خود اختصاص می‌دهند. استفاده از این اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز جدید خیلی ساده‌تر است. خیلی قابل اتکاتر هستند و به همین دلیل باید منتظر نوعی mass adaption در دو سال آینده باشیم.»
کسب‌وکارهای جدید در شبکه اتریوم
او با اشاره به اینکه در نتیجه آن تحولات، چه کسب‌وکارهایی در شبکه اتریوم طی یک سال آینده شکل می‌گیرند، بیان کرد: «من چند مثال را پیش‌بینی می‌کنم که در ایران نیز می‌تواند مشابه آن شکل بگیرد. یک مثال خیلی خوب این است که از «استَپ‌های متامسک» بهره ببریم و آنها را توسعه دهیم. همین والت متامکس که احتمالاً خیلی از شما از آن استفاده کرده‌اید، یک قابلیت جدید دارد که می‌توانید اپلیکیشنی را به آن اضافه کنید و فهرستی از اپلیکیشن‌های «استپ» را در اینجا می‌بینید که خیلی‌ها برای استفاده از والت‌های دیگر چین‌ها یا برای بهره‌گیری از یک اپلیکیشن خاص در داخل اتریوم و سایر بلاکچین‌ها توسعه داده‌اند. داخل متامسک می‌توانید این اپلیکیشن‌ها را اضافه کنید؛ یعنی تبدیل به یک سوپراپ یا یک سیستم‌عامل می‌شود که کلی اپلیکیشن دیگر داخلش قرار می‌گیرد.»
مدیرعامل زربان در ادامه توضیح داد: «اتفاق دیگر اینکه با کم شدن هزینه در بعضی لایه‌دوها می‌توانیم Unchained Order-book داشته باشیم؛ چیزی شبیه «نوبیدکس» که به‌تازگی «نوبیتکس» لانچ کرده و امیدواریم ایرادهای آن برطرف شود و پذیرش بیشتری را به خود اختصاص دهد. اتفاق بعدی می‌تواند در identity layer رقم بخورد؛ مثلاً اینکه Social App مبتنی بر بلاکچین داشته باشیم؛ چیزی شبیه توئیتر یا اینستاگرام که زیرساخت‌شان متکی به بک‌اند خاصی نیست، فقط متکی به بلاکچین است و امکان سانسور کردن آن خیلی کاهش یابد. در اینجا، احتمال ایجاد نوعی Global Democracy وجود دارد. هدف من از زندگی همین است؛ چون هدف همه ما رسیدن به نوعی اجماع است که قابل دستکاری توسط خارجی‌ها و داخلی‌ها نباشد. مسئله امروز ما همین است. با این ارتقا که اتفاق می‌افتد، احتمال دارد که بتوانیم به Global Democracy برسیم.»
سرویس‌های بانکی کامل‌تر روی بلاکچین
سهراب ثامنی با اشاره به اینکه در لایه‌های بعدی این امکان وجود دارد که سرویس‌های بانکی کامل‌تری را مبتنی بر بلاکچین طراحی کنیم که در کنار وام‌دهی خدمات دیگری نیز به مردم ارائه دهند، گفت: «الان می‌توانید با استفاده از سرویسی مثل summer.fee به صورت unchained یک دارایی را 5X لانگ کنید و این منحصر به بازار فیوچر نیست، بلکه در بازار اسپات، شروع یک بلاکچین به شمار می‌رود. این کار بدون نیاز به اعتماد به یک صرافی مثل بایننس اتفاق می‌افتد. چنین کارهایی خیلی جذاب است. اگر از پدیده‌هایی مثل Complex Yield Aggregators و فایننس و YAccess استفاده کنید می‌توانید سودهای بزرگی را برای خود رقم بزنید. نکته آخر که علت ترس مرا از کریپتو شرح می‌دهد این است که حتی «داروین» از نظریه خود می‌ترسید یا شاید از آن متنفر بود، چون داروین روحیه مذهبی داشت ولی می‌ترسید اگر نظریه را به میان نیاورد، فرد دیگری آن را لانچ کند و متوجه شد که شخص دیگری هم مشغول توسعه همین نظریه است؛ پس آن را به انتشار رساند. واقعیت این است که افراد فیزیکدان نظیر نیوتون و انیشتین نبودند که فیزیک را به وجود آوردند. قواعد فیزیک در طبیعت وجود داشته و طبیعت بود که این آدم‌ها را به وجود آورد. طبیعت بود که داروین را شکل داد. طبیعت بود که «فروید» را به وجود آورد؛ نه اینکه فروید روان‌شناسی را شکل دهد! این تصور که فروید روان‌شناسی را شکل داده اشتباه است. کریپتو هم جلو می‌رود، بلاکچین هم جلو می‌رود و ما به هیچ وجه نمی‌توانیم مانع این فضای وحشی شویم؛ پس باید با آن همگام شویم. من از بلاکچین خوشم نمی‌آید. چه رگوله بکنیم و چه هر بلای دیگری بر سر خودمان و مردم و کریپتو بیاوریم، به هر حال جلو می‌رود و نمی‌توان مانعش شد. باید با آن همگام بود، همراه بود، تا حداقل در این همراهی خودمان را ارتقا دهیم.»