مهدی مرادیان، عضو هیئت‌مدیره و مدیرعامل «جیبی‌مو» به بهانه رویداد ۹ ژانویه، در مورد اکوسیستم رمزارز و بلاکچین کشور صحبت می‌کند. او درباره رگولاتوری این حوزه می‌گوید: «من فکر می‌کنم این فناوری و نوآوری تفاوتی با سایر فناوری‌ها داشته باشد و آن هم اینکه موضوع رمزارز، اقتصادی است. رگولاتور دارایی در اکوسیستم اقتصادی، بورس و فرابورس است، اما زمانی که موضوع CBDC مطرح می‌شود، باید قابلیت خرج‌کنندگی داشته باشد و در حوزه بانک مرکزی قرار می‌گیرد.»
او در ادامه اظهار می‌کند: «شاید این ابهام قانون‌گذار، همچنان برایشان مشخص نیست که نمی‌شود متولی خاصی برای آن در نظر گرفت. ابتدا این صحبت وجود داشت که بلاکچین غیر قابل کنترل است. این موضوع ترسی را برای رگولاتور و مردم به وجود آورد و فرصتی برای پول‌های کثیف نیز ایجاد کرد، اما کم‌کم به یک فرصت سرمایه‌گذاری تبدیل شد. از آن طرف بانک مرکزی فکر می‌کرد ورود رمزارزها باعث نوسان نرخ پول می‌شود، در صورتی که حجم آن زیاد نبود. برداشت شخصی من این است که مهم‌ترین جایی که هنوز برای قانون‌گذاری شفاف نشده، همین بخش است.»
وظایف رگولاتور، از دانش تا اجرا
مهدی مرادیان با اشاره به اینکه همیشه به اختراع چیزی نیاز نیست، بلکه نگاه کردن به تجربه‌های موفق اقتصادی می‌تواند کمک‌کننده باشد، توضیح می‌دهد: «ما دو زاویه نگاه به نوآوری داریم؛ یکی بحث فرصت‌هایی است که توسط آن ایجاد می‌شود و دوم تهدیدهایی است که به وجود می‌آورد. در حال حاضر در بازارهای اقتصادی و سرمایه‌های بزرگ دنیا، زمانی که دسترسی به لایههای پایین وجود نداشته باشد، رگولاتور، بخش‌های خصوصی و بازیگران را تقویت می‌کند و داده‌های لایههای دو و سه خود را توسعه می‌دهد؛ به این معنا که به بازیگران این قضیه به‌عنوان کسانی که می‌توانند داده فراهم کنند، نگاه می‌کند.»
او در ادامه خاطرنشان می‌کند: «فکر می‌کنم رگولاتوری در بخش موضوع دارایی، یک رگولاتوری تضامنی است نه یک رگولاتوری صرف. این دستورالعمل‌های جدید کمی به این سمت حرکت می‌کند. اگر بخواهیم بگوییم که داده‌های دو و سه این قضیه را چطور می‌توانیم به دست بیاوریم، یک بخش آن به صرافی‌های ایرانی مربوط می‌شود و بخشی را در مجوز گرفتن ماینرها می‌بینیم. حتی در بحث توکن، کسانی که توکن را منتشر می‌کنند مبتنی بر یک دارایی و ارزشی این کار را انجام می‌دهند. آنها سطحی از داده را دارند و از آن طرف صرافی نیز سطحی از داده را می‌تواند در اختیار رگولاتورها قرار دهد؛ البته اگر در کنار هم قرار بگیرند. واقعیت قضیه این است که پرداخت‌یاری‌ها در حوزه گردش پول در این بخش اهمیت بسیاری پیدا می‌کنند. اما اگر ما به این مورد به این صورت نگاه کنیم که بانک‌ها، موضوع توسعه و تولید داده‌های لایه سه بتوانند اولاً به یک معامله‌ای متصل شوند و دوم اینکه اگر نتوانند قابلیت ردیابی را به صورت عمده تولید کنند، به جای آنها شرکت‌ها و بخش‌های خصوصی بتوانند کمک‌کننده باشند.»
دلیل اهمیت داده‌ها در حوزه رمزارز
مدیرعامل جیبی‌مو درباره اهمیت امنیت در حوزه رمزارزها اظهار می‌کند: «زمانی که ما موضوع بلاکچین را به‌عنوان یک فناوری بررسی می‌کنیم، یکی از اهمیت‌های آن به امنیت مربوط می‌شود. بلاکچین با فناوری توزیع‌شده خود، تضمین‌کننده بخشی از امنیت می‌شود. امنیت آن نظارت را کمی سخت می‌کند و این موضوع کاملاً پذیرفته‌شده است.»
ارتباط پرداخت‌یاری‌ها با اکوسیستم رمزارز
مدیرعامل جیبی‌مو با اشاره به این نکته که ما خود را در مقابل رگولاتوری نمی‌بینیم و در واقع به‌عنوان بازیگر لایه دو از زاویه پولی و کرپیتویی آن، خودمان را کنار مردم و رگولاتور می‌بینیم، توضیح می‌دهد: «ما سعی می‌کنیم درباره این موضوع یک تناسب و شرایطی را بین نیاز بازار و خواسته‌های قانون‌گذار ایجاد و رعایت کنیم. ما جزو کسانی هستیم که سعی می‌کنیم قبل از اتفاق، بسیاری از موارد را کنترل کنیم که با چالش‌های زیادی نیز روبه‌رو هستیم. شاید چالش‌هایی که اکنون برای ما وجود دارد باعث شود نرخ تمام‌شده خدمات‌مان نیز افزایش پیدا کند، به همین دلیل توسعه آن نیز سخت می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «در واقع باید با این دیدگاه حرکت کنیم که می‌خواهیم این فضا را تسهیل کنیم و هم‌زمان با تسهیل می‌خواهیم نظارت بیشتری نیز داشته باشیم. در این صورت قطعاً بازیگرانی مانند ما بیشترین کمک را به اقتصاد کشور، رگولاتورها و بازیگران دیگر می‌توانند ارائه دهند. بزرگ‌ترین اشکالی که این منع‌ها ایجاد می‌کند این است که سرمایه و دارایی مردم را به سمت معاملات زیرزمینی و صرافی‌های خارجی می‌برد که در آنجا ریسک بسیار زیادی برای مردم وجود دارد.»
وظیفه نهاد قضایی در تخلفات رمزارزی
به نظر مهدی مرادیان، بحث قضایی در تخلفات رمزارزها رشدی نداشته است. او بیان می‌کند: «شاید مهم‌ترین جایی که کمترین رشد را به همراه داشت قوه قضائیه باشد. زیرساخت فناوری برای آنها مهیا شده است و آنها مبتنی بر این فناوری‌ها و بدون شناخت ماهیت‌ها تصمیمات سخت‌تری می‌گیرند؛ به این معنا که عمده بانک‌ها، شرکت‌های پرداخت‌یاری و همه افرادی که در حوزه فین‌تک فعالیت می‌کنند، کاملاً با یک روند صعودی مواجه هستند. تنها کاری که ما سعی کردیم انجام دهیم این است که براساس این موضوع احراز هویت خود را تقویت کنیم و همچنین به موضوعاتی که دغدغه قانون‌گذارانی مانند بانک مرکزی و شاپرک است، توجه بیشتری داشته باشیم؛ در صورتی که هیچ‌گونه دستورالعملی بابت این قضیه برای ما نیامده است. حتی ما فرآیندها و کمیته بازرسی گذاشته‌ایم که در زمان مواجهه بتوانیم با حداکثر سرعت برای آن پاسخگویی و همکاری داشته باشیم تا به این واسطه هم مسئله افراد حل شود و هم این آسیب به بقیه بازیگران نرسد.»
بزرگ‌ترین فرصت و تهدید در اکوسیستم رمزارز و بلاکچین
طبق صحبت‌های مهدی مرادیان، در کشور ما پروژه‌های زیادی مطرح است که استفاده از این فناوری در کنار توسعه کسب‌وکارهای خود می‌تواند کانال‌های زیادی ایجاد کند. او در ادامه می‌گوید: «زمانی بحث پروژه‌های مسکن ملی مطرح بود. درباره این موضوع زیاد صحبت کردیم که این مسکن را به مسکن توکنایز تبدیل کنیم تا به صورت متری بتوان آن را خریداری کرد و مانند بسیاری از توکن‌ها در بازار معامله شود. این یک فرصت است که می‌تواند به شرایط اقتصادی و امید نسل جوان و همچنین به تأمین مالی حوزه مسکن کمک کند. موارد دیگری برای این موضوع وجود دارد و فقط مختص مسکن نیست. این موضوع فضا را به اقتصاد بازتر هدایت می‌کند. مهم‌ترین موارد استفاده این فناوری در فضای بین‌الملل، توکنایز کردن دارایی‌ها و تأمین مالی است که من آن را فرصت بسیار بزرگی می‌دانم.»
مدیرعامل جیبی‌مو درباره تهدیدی که در اکوسیستم رمزارز و بلاکچین کشور وجود دارد یادآور می‌شود: «تهدید را در آن می‌بینم که ما به همین روند ادامه دهیم و جریان را به سمت صرافی‌های خارجی هدایت کنیم. اگر در این فضا اعتمادسازی انجام شود، ترجیح هر کس این خواهد بود که در بازار کشور خود سرمایه‌گذاری داشته باشد. قانون‌گذاری باید به سمتی برود که فعالیت را برای مردم تسهیل کند و در این راستا باید فرهنگ‌سازی نیز شکل بگیرد. در غیر این صورت خروج پول اتفاق خواهد افتاد.»
او در پایان عنوان می‌کند: «امیدوارم در رویداد ۹ ژانویه این احساس را هم برای بازیگران و هم برای قانون‌گذار ایجاد کنیم که این فناوری را پذیرفته‌ایم و می‌خواهیم از آن استفاده کنیم. در واقع قصدمان این است که فضا را باز کنیم و فرصت‌ها را به وجود بیاوریم و در کنار هم بایستیم، نه در مقابل هم.»