سومین رویداد نهم ژانویه توسط کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار در تاریخ 19 و 20 دی برگزار خواهد شد. این رویداد یکی از مهم‌ترین رویدادهای حوزه بلاکچین و رمزارز است که به منظور گرد هم آوردن فعالان این حوزه و تعامل بیشتر آنها انجام می‌شود.
طاها تهرانی، پژوهشگر و مدرس حوزه بلاکچین و رمزارز در مورد مشکلات حوزه رمزارزها می‌گوید: «مشکل اکوسیستم واقعی ایران و دنیا این است که همه افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند سرشان به کار خودشان است و از خودنمایی به دور هستند. اما جامعه به دنبال کسانی است که خودشان را نشان می‌دهند. مردم گمان می‌کنند کسانی که خودشان را در رسانه‌های اجتماعی نشان می‌دهند انسان‌های خیلی موفقی هستند؛ در صورتی که واقعاً این‌طور نیست.»
او در ادامه توضیح می‌دهد: «باید افراد موفق حوزه رمزارز که اهل خودنمایی نیستند برای خود یک رسانه تشکیل دهند تا از آن دسته افراد عقب نیفتند. ضعف اصلی افرادی مانند ما که سرمان به کار خودمان است، رسانه است. همچنین ضعف رسانه‌های درست نیز، زرد نبودن است؛ زیرا مردم رسانه‌های زرد را دنبال می‌کنند، به دنبال مطالبی هستند که هیاهو داشته باشد یا محتوای زیبایی نشان دهد. من به‌شخصه با این موضوع برخورد داشته‌ام. برای مثال یک بار چند عکس جذاب از خود در فضای مجازی منتشر کردم و از مخاطبان نظرسنجی کردم که آیا از این نوع کار راضی هستید؟ همه آنها این کار را تأیید کردند. اما باید گفت که اگر من با بهترین ماشین رانندگی کنم و عکس آن را منتشر کنم، چه نفعی به آن مخاطب می‌رساند؟»
رضا جمیلی، مدیر توسعه کسب‌وکار راه‌کار و دبیر رویداد ۹ ژانویه نیز می‌گوید: «اکنون دو راه حل داریم؛ یکی اینکه اکوسیستم در برابر این بخش غیررسمی که اصول بیزینس برای آن مهم نیست و بیشتر آن را هیاهو شکل می‌دهد، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌رسانی و تولید دانش کند، یا اینکه بیزینس‌های واقعی یا افراد واقعی این فضا کمی بیشتر دیده شوند. حال بخشی از این راه دیده شدن، رسانه است. یکی از اهداف رویداد ۹ ژانویه این است که به صاحبان کسب‌وکار واقعی، چه صنفی، چه اکوسیستم، کامیونیتی و آدم‌هایی که در این فضا بوده و در حال فعالیت به صورت سالم هستند و ادبیات این موضوع را می‌دانند، دارای دانش هستند و با مارکت معقولانه‌تر برخورد می‌کنند، تریبون و فضا بدهیم که بیایند حرف بزنند و دیده شوند که بازی را دست بگیرند و بگویند که در چه فضایی قرار داریم و اگر قرار است پیش‌بینی انجام دهیم، چه شاخص‌هایی را باید در نظر داشته باشیم؟»
طاها تهرانی در پاسخ به این سؤال که چه مسائلی نیاز است در رویداد ۹ ژانویه مطرح شود می‌گوید: «من از منظر سرمایه‌گذاری به این موضوع نگاه می‌کنم و کاری که سال‌ها خودم در حال انجام آن هستم این است که ما در جهان یک اکوسیستم سرمایه‌گذاری بزرگ را دارا هستیم. برای مثال در حال حاضر آمریکایی‌ها (که من آمار دقیق ندارم و فقط حدودی می‌گویم)، بیش از ۱۰ سال است که پول‌هایشان را در بورس قرار می‌دهند، منظور بورس، سهام، کامودیتی و طلاست، اما این موضوع هنوز در اکوسیستم ایران جا نیفتاده است.»
در بازار رمزارزها قطعیت معنا ندارد
او در ادامه اضافه کرد: «برای مثال وقتی کسی می‌گوید من سالانه ۲۰ یا ۷۰ درصد سود می‌کنم، از نظر ما جایی از این کار نادرست است، زیرا تضمین در بازار سرمایه اشتباه است، این یک قاعده بین‌المللی است وقتی کسی حرف از تضمین می‌زند یعنی درباره چیزی صحبت میکند که نمی‌داند؛ زیرا بازار یعنی عدم قطعیت. زمانی که کسی در بازار کریپتو چیزی را تضمین میکند به این معناست که پروژه پانزی است. برای مثال چگونه می‌تواند ماهی پنج درصد سود تضمین دهد؟ من نمی‌گویم نمی‌شود ماهی پنج درصد گرفت، ماهی ۳۰ درصد هم می‌توان گرفت، ولی ممکن است یک ماه پنج یا ۱۰ درصد یا یک ماه منفی ۱۰ درصد باشد که برآیند آن سالی ۲۰ تا ۴۰ درصد آورده می‌شود.»
این مدرس بازار رمزارزها در مورد تضمین سود توسط برخی از فعالان این حوزه می‌گوید: «در بازار کریپتو سود و زیان به صورت دلاری است و ما این بازار را به سهام تعمیم می‌دهیم، مانند بورس، کامودیتی‌ها، طلا و نقره. ما این موضوع که بازار کریپتو استارتاپ بزرگی در بازار سرمایه است را در نظر نمی‌گیریم، ریسک‌های استارتاپ مشخص است. زمانی که در مورد استارتاپ صحبت می‌کنم، در واقع از صفر یا یونیکورن صحبت می‌کنم. در این فضا یا پول من از بین می‌رود یا می‌تواند رشد داشته باشد.»
طاها تهرانی در ادامه توضیح می‌دهد: «برای مثال، زمانی که وارد این بازی می‌شوم به فکر رشد کردن پول خود نیستم، بلکه به فکر ریسک از دست رفته هستم، در واقع پولی را وارد این فضا می‌کنم که اگر آن پول به صفر رسید فقط بگویم که صفر شد و با خود نگویم که زندگی‌ام از دست رفت، نابود شدم زیرا خانه یا ماشین خود را فروخته بودم و دیگر از امروز از زندگی ساقط شدم. برای هر کسی عدد سرمایه‌گذاری در بازار کریپتو متفاوت است، خوبی آن این است که افراد می‌توانند با اعداد متفاوت مانند یک میلیون تومان یا یک میلیون دلار وارد این فضا شوند.»
او درباره یکی از مزیت‌های کریپتو می‌گوید: «مزیت کریپتو این است که رمزارز خریداری‌شده متعلق به من است و آن را درون کیف پول خود قرار می‌دهم و با انجام این کار یک استقلال و یک امید به من داده می‌شود که فردی مانند من که در ایران هستم هم می‌توانم صاحب یک دارایی بین‌المللی باشم.»
بلوغ سرمایه‌گذاران خرد در بازار رمزارزها
طاها تهرانی در پاسخ به این سؤال که سرمایه‌گذاران خرد چه زمانی به بلوغ لازم در این زمینه می‌رسند، توضیح داد: «در هر بازاری که شما بخواهید ورود کنید یک سیکل حداقل سه تا پنج‌ساله وجود دارد که صعود و سقوط را نیز داراست. در بورس سال 1399 که در آن خیلی از افراد سرمایه‌هایشان از بین رفت، نقطه عطف رشد فکری اکوسیستم مالی ایران شکل گرفت و متوجه شدند که بورس فقط پول درآوردن نیست، بورس دارای ضرر هم هست و این طبیعت بازار است. نمی‌شود که یک چیز همیشه گران باشد، بالاخره یک روز ارزان هم خواهد شد ولی این موضوع که تا کجا ارزان می‌شود بستگی به نقطه ورود دارد. گذر از این سیکل‌ها بسیار مهم است، ما نباید انتظار دوروزه پولدار شدن را داشته باشیم. این اتفاق‌ها در ایران به مرور در حال رخ دادن است. ما ریزش بورس را دیدیم، ریزش کریپتو را دیدیم، متأسفانه یکسری از جوانان که وارد این فضا می‌شوند آن اتفاقات ناخوشایند را ندیده‌اند و به واسطه آن انتظارات زیادی دارند.»
اصلاحات مورد نیاز در اکوسیستم رمزارزها
این مدرس حوزه بلاکچین و رمزارز در مورد اصلاحات مورد نیاز در این اکوسیستم اظهار کرد: «در ابتدا لازم است اشاره کنم که من نمی‌گویم کسانی که در این فضا خوب فعالیت می‌کنند، ضعیف هستند، بلکه صحبت من این است کسانی که خوب کار می‌کنند روحیه آنها این نیست که خودشان را بروز دهند. (من در حال انجام کارم هستم و زندگی‌ام را می‌کنم و پول درمی‌آورم، نیاز نیست دست به جیب کسی ببرم، پس نیازی نیست که خود را عرضه کنم تا آدم‌ها به سمت من بیایند؛ زیرا دارم زندگی‌ام را می‌کنم وقتی که کسی در یک آرامشی به‌سر می‌برد نیازی ندارد که خود را به تلاطم بیندازد و هزار اتفاق مانند شکایت، دردسر، ضرر و … را به دنبال داشته باشد.) در چند سال گذشته شرکت‌های بسیار خوبی وارد این فضا شدند و به این واسطه اتفاقات خوبی افتاده که نشان از بلوغ مارکت دارد و باید این موضوع را در نظر داشته باشیم. ما خوشبختانه یا بدبختانه در منطقه‌ای هستیم که کریپتو می‌تواند در آن رشد زیادی داشته باشد به این معنا که می‌تواند مهد این اتفاقات باشد.»
او در ادامه گفت: «بیشترین یوزر تریدر در دنیا متعلق به ترکیه است، پیشرفته‌ترین رگولاتوری رمزارز متعلق به امارات است، چرا ما از این کشورها عقب هستیم؟ این موضوع که اکوسیستم‌های متفاوت کاری در ایران به‌وجود آمده، اصولاً به این دلیل است که پلتفرم‌های تبادلی به دلیل حجم گردش و نقدینگی که دارند، جذاب‌ترین حالت هستند مخصوصا در بازار رکودی، زیرا آنها در بازار رکود هم در حال سود کردن هستند چرا؟ زیرا حجم مالی آنها بالا و سودزا است. مرحله بعدی شامل خدمات دادن می‌شود، خدمات دادن در بازار رکودی ضعیف می‌شود و در این حالت پلتفرم‌های تبادلی هم ضعیف می‌شوند. مرحله بعدی نیز شامل سیستم‌های خدمات‌دهی و سرویس‌دهی می‌شود و بعد از آن هم تکنولوژی.»
مهاجرت افراد نخبه؛ معضل اکوسیستم
این مدرس حوزه بلاکچین و رمزارز با اشاره به اینکه مشکلی که ما امروزه با آن مواجه هستیم، مهاجرت افراد قوی و نخبه است، می‌گوید: «چه اتفاقی افتاده است که این افراد در ایران فعالیت نمی‌کنند. افرادی هستند که به دلیل استعدادشان، سه سال کار کردند و یک تکنولوژی را توسعه داده‌اند اما خریداری ندارند و به درآمد نمی‌رسند. همین امر منجر به دست از تلاش کشیدن در ایران می‌شود. چرا ما هرچقدر تلاش می‌کنیم نتیجه‌ای نمی‌دهد، یکسری عوامل مختلف پشت این قضیه است. یکی از آن عوامل این است که منجر به فروش نمی‌شود. فروش به این معنا که ارزش افزوده محصول دیده شود و بتوان آن را رشد داد.»
او در ادامه گفت: «زمانی که شما این لیوان را خریداری می‌کنید در واقع از سر نیاز این کار را انجام می‌دهید، آن استارتاپ، تیم، تکنولوژی باید بتواند راه حل این نیاز را پیدا کند شاید این لیوان ۱۰ باشد ولی من آن را ۱۰۰ ارائه می‌دهم، این یعنی قیمت من ۱۰۰ است، وقتی این ۱۰ است نیازمند قیمت ۱۰ است و با کمی تلاش باز هم خواهان تو هستند و احتیاجی به انجام کارهای عجیب و غریب نیست. زیرا اکنون که می‌خواهند تکنولوژی را گسترش دهند دچار ضعف می‌شوند، چرا ضعف، زیرا ما در بازارمان دیدگاه‌های سنتی داریم که این تکنولوژی را نمی‌پذیرد. من نمی‌خواهم آن را نقد کنم این دیدگاه در همه دنیا وجود دارد، اما در دنیا به دلیل اینکه خیال‌شان از یکسری مسائل راحت است، می‌توانند یک مقدار در این موضوع ریسک داشته باشند. برای مثال شخصی که یک میلیون دلار دارایی دارد ۱۰ هزار دلار ریسک میکند؛ در واقع ۱۰ هزار دلار او می‌تواند دو استاراپ ما را بلند کند.»
طاها تهرانی با اشاره به اینکه این اکوسیستم در ایران ضعیف است، زیرا سرمایه‌گذار باور ندارد که اگر این پول را سرمایه‌گذاری کند می‌تواند اتفاق بهتری را رقم بزند، اظهار کرد: «سرمایه‌گذاران بزرگ ایران سرمایه خود را به خارج از ایران می‌برند؛ زیرا می‌دانند آنجا فضا وجود دارد، اگر ما این فضا را در ایران درست کنیم سیلیکون‌ولی ایران تعطیل می‌شود و دیگر شخص به چه امیدی سرمایه‌گذاری کند؟»
در قانون‌گذاری عقب مانده‌ایم
تهرانی درباره موضوعی که تمایل دارد در رویداد ۹ ژانویه در مورد آن صحبت کند می‌گوید: «این موضوع کمی در لبه خوب و بد بودن قرار دارد، اینکه شما بگویید پلتفرم‌های تبادل در ایران در حال فعالیت هستند و خیلی هم بزرگ شده‌اند، حجم مالی‌شان نیز خیلی بالا رفته و اندازه حجم مالی آن یک درصد جامعه است این سؤالات به وجود می‌آید که ما چرا این‌قدر در قانون‌گذاری عقب هستیم؟ چرا مایی که این قدر پلتفرم داریم ( بالای 1000 عدد پلتفرم صرافی) نتوانستیم در این زمینه قانون‌گذاری کنیم؟ البته نه قانون جانبدارانه، شرکت‌های ماینینگ چرا یک قانون درست ندارند؟ چرا همه دنیا می‌گویند که انرژی در ایران خوش‌قیمت است ولی وقتی به خودمان می‌رسد می‌بینم که گران است؟ چرا نتوانستیم این معضل را حل کنیم؟»
این فعال و مدرس حوزه بلاکچین و رمزارز در ادامه توضیح داد: «ما امروز پلتفرم‌های بزرگی در ایران داریم که واقعاً می‌توانند منطقه را تحت تأثیر قرار دهند، اما به دلیل اینکه قانون‌گذار نمی‌داند با آنها چکار کند بلاتکلیف مانده‌اند، به نظر من این قضیه با صحبت کردن حل نخواهد شد و امکان دارد قانون‌گذاری ابتدا قضیه را سخت کند اما این خوب است زیرا تکلیف مشخص می‌شود و در نهایت می‌توانم خودم تصمیم بگیرم که کار کنم یا خیر، ولی در هرحال می‌توانم تصمیم‌گیری داشته باشم؛ زیرا صبح با یک قانون و شب با یک قانون دیگر مواجه نیستم.»
طاها تهرانی در مورد قانون‌گذاری حوزه رمزارزها در ایران اظهار میکند: «از قانون‌گذار خواهشمندم که این فرصت را نسوزاند و این موضوعی که در آن خوب هستیم تبدیل نشود به مهاجرت افراد خوب و تعطیلی همه چیز زیرا این تعطیل کردن به نفع هیچ‌کس نیست. امروزه پلتفرم‌هایی که در زمینه رمزارز فعالیت دارند، تماماً برای کشور ارزآوری دارند. رسماً یک سامانه ارزآوری برای کشور ایجاد شده که خیلی‌ها نمی‌توانند روی آن دست بگذارند و کسانی که در حال کار هستند، خط مقدمی هستند که هزار اتفاق را به جان می‌خرند که این پول درست جابه‌جا شود. این افراد را نباید اذیت کرد؛ باید آنها را همراهی کرد و به دید فرصت به آنها نگاه کرد. در واقع به این شکل نباشد که من ببرم ولی طرف مقابل ببازد. من اگر ۱۰ درصد از سهم یک پلتفرم چند میلیارد دلاری را داشته باشم بهتر از صد درصد داشتن پلتفرمی است که چیزی از آن به من نخواهد رسید.»
مهم‌ترین فرصت‌های کریپتویی در کوتاه‌مدت
تهرانی در مورد مهم‌ترین فرصتی که در بازار کریپتو در چند ماه آینده وجود دارد می‌گوید: «بیت‌کوین بهترین فرصت را دارد. من تقریباً هیچ فرصت دیگری را نمی‌بینم و خیلی‌ها با این نظر من زاویه دارند. آنها می‌گویند امکان دارد ارزهای دیگری نیز رشد زیادی داشته باشند اما به نظر من ابتدا بیت‌کوین رشد میکند و به یک ثباتی می‌رسد سپس به پشتوانه بیت‌کوین ارزهای دیگر رشد می‌کنند. بله بسیاری از ارزها هستند که می‌توانند رشد بسیار خوبی داشته باشند اما باید در نظر داشته باشیم که تا زمانی که بیت‌کوین رشد نکند، سرمایه‌ها ثبات را در بازار نخواهند دید که بخواهند به سمت ارزهای دیگر بروند. من امروز می‌توانم بیت‌کوین داشته باشم و هر وقت به آن ثبات رسید روی دیگر ارزها سرمایه‌گذاری کنم؛ زیرا این بازار یک استارتاپ بزرگ است، پس من روی یک دارایی سرمایه‌گذاری می‌کنم که کمترین احتمال صفر شدن را داشته باشد. به نظر من ابتدا باید بیت‌کوین رشد کند تا به واسطه آن بقیه ارزها رشد داشته باشند، قبول دارم ممکن است در آینده نزدیک دیگر چنین نباشد اما این 9 ژانویه، آن روز نیست. در آن روز تصمیم جدید خواهیم گرفت، اما امروز بهترین فرصت را در بیت‌کوین می‌بینم، تا زمانی که به یک ثباتی برسد. زمانی که به ثبات رسید می‌توانیم آن دارایی را تبدیل به دارایی دیگر کنیم.»
