مبحث ETF بیت‌کوین اخیرا به موضوع پرطرفدار در اکوسیستم رمزارزی تبدیل شده است و معمولا هر اتفاقی که در این اکوسیستم رخ می‌دهد به نوعی به موضوع ETF ربط داده می‌شود. این موضوع تا جایی پیش رفته است که کوچکترین حرکت قیمتی بیت‌کوین چه به سمت کاهش و چه به سمت افزایش، دلیلی مربوط به ETF آن دارد و به‌نظر می‌رسد آشنایی با صندوق‌های قابل معامله و دنبال کردن اخبار آن به یکی از ملزومات این اکوسیستم تبدیل شده است.
یکی از اخبار منتشر شده درباره صندوق‌های قابل معامله، اعلام آمادگی کشورهای دیگر پس از آمریکا برای اجرای ETF بیت‌کوین است. به نظر می‌رسد به زودی شاهد ظهور این صندوق‌های قابل معامله در جهان خواهیم بود. سوالی که دراین‌باره پیش می‌آید این است که آیا ایران به عنوان کشوری که ادعای استقبال از فناوری‌های مالی جدید دارد در حوزه صندوق‌های قابل معامله دارایی‌های دیجیتال اقدامی خواهد کرد یا خیر؟ برای پاسخ به این جواب به سراغ کیارش امامیان، مدیرعامل کاریزما ایکس رفته‌ایم که به‌تازگی مجوز توکنایز دارایی‌های مختلف را نیز از سازمان بورس دریافت کرده است.
ETF چیست و ETF دارایی دیجیتالی مثل بیت‌کوین چه تفاوتی با ETF های دارایی‌های فیزیکی مانند طلا دارد؟
ETF به طور خلاصه صندوق‌های قابل معامله است. تا بحال صندوق‌های قابل معامله یا ETFها، دارای پشتوانه قابل استناد و قابل مشاهده بودند مانند، اپل، استارباکس، طلا و موارد دیگر؛ اما ETF بیت‌کوین پشتوانه و ASSET قابل مشاهده و فیزیکی ندارد. بنابراین ذاتا یک دارایی دیجیتال محسوب می‌شود.
از ویژگی‌های ETF این است که کمپانی هایی که به این عرصه ورود کردند مانند BLACK ROCK،Grayscale، Fidelity باعث می‌شوند که نسل‌های قبل در این بازار نیز به این حوزه ورود کنند.
درصورتی‌که برای خرید یک بیت کوین در یک بروکر سفارشی ثبت شود درصورت ایجاد یک shadow ممکن از از لیست سفارشات حذف شود اما برای سفارش و معامله ETF چنین مسئله‌ای وجود نخواهد داشت.
با توجه به ماهیت بیت کوین که غیر متمرکز است به نظر شما مبحث etf باعث متمرکز شدن آن نخواهد شد؟
ممکن است این اتفاق بیافتد؛ اما ما معتقدیم که هیچ کمپانی‌ای قدرت خرید 50%+1 بیت کوین‌ها را ندارد، بنابراین درصد امکان این اتفاق بسیار کم و ناچیز است.
شاید بتوان گفت مهم‌ترین ویژگی بیت‌کوین غیرمتمرکز بودن آن بوده و این نگرانی درطول عمر آن همواره وجود داشته است؛ مثلا نهنگ‌ها چون کلاس دارایی قابل‌توجهی را دارند باعث صعود یا سقوط خواهند شد یا بحث ماینینگ غیرمتمرکز بودن بیت‌کوین را زیر سوال خواهد برد. اما این مشکل در طی زمان برطرف و راه‌حل‌هایی برای آن مطرح شد. این موضوع در کوتاه‌مدت می‌تواند غیرمتمرکز بودن را زیر سوال ببرد ولی در بلندمدت حل خواهد شد.
با توجه به ماهیت ETF بیت‌کوین، که سهام موضوعی است و یک صنعت را دنبال می‌کند، احتملا بازدهی کمتری نسبت به صندوق‌های متنوع خواهد داشت. به نظر شما بیت‌کوین می‌تواند با صندوق‌های قابل معامله دیگر دارایی رقابت کند؟
به نظر من بیت‌کوین با گذشت زمان جزئی از 10 کلاس اول دارایی دنیا خواهد شد و فضا برای این دارایی بزرگ‌ترمی‌شود.ETF بیت‌کوین راه را برای ETF تمام دارایی‌های دیجیتال باز کرده و در آینده شاهد متنوع شدن این صندوق‌ها خواهیم بود. هر چقدر پذیرش بیت‌کوین و رمزارزها افزایش یابد مطمعنا صندوق‌های مناسب‌تری از دارایی دیجیتال، ظهور خواهد کرد.
به نظر شما ETF بیت‌کوین را در ایران خواهیم دید؟ با توجه به اینکه کاریزما درباره توکن‌سازی با رگولاتور توانسته است به نتیجه برسد آیا برنامه‌ای برای این موضوع دارید؟
زمانی که مذاکرات درباره توکن‌سازی را با رگولاتور شروع کردیم، فکر نمی‌کردیم که به نتیجه‌ای برسیم؛ زیرا شبیه درخواست ما در کشورهای دیگر زیاد بوده و خیلی از آن‌ها هنوز به نتیجه نرسیده‌اند. کاری که ما در کاریزما کردیم به‌نظرم حتی از موضوع ETF جلوتر است؛ ما به جای اینکه یک دارایی دیجیتال را به صورت ETF در فضای بورس وارد کنیم، اجازه دادیم تا فضای بورس به صورت یک دارایی دیجیتال در فضای کریپتوکارنسی قرار گیرد. به نظر من اگر ما بتوانیم کاری که در توکن‌سازی انجام دادیم را به نتیجه مطلوب برسانیم، قادر به انجام موضوعات مرتبط دیگر چونETF بیت‌کوین نیز در ایران خواهیم بود.
به نظرم اگر تعامل با رگولاتور در حوزه رمزارز تا به امروز خیلی مطلوب نبوده به این دلیل است که افراد تعاملگر سریع خواستند فضا را باز کنند و قدم به قدم جلو نرفته‌اند. برداشتن تمام موانع شاید در یک لحظه امکان‌پذیر نباشد اما در طول زمان امکان‌پذیر است؛ زیرا رگولاتور نیز دغدغه‌های خود را در این فضای ناآشنا دارد. اگر فضا برای ETF بیت‌کوین و رمزارزها در کشور ایجاد شود، سعی می‌کنیم که در کاریزما اولین باشیم. با توجه به محدودیت‌هایی که در ایران مانند تحریم ها وجود دارد، پتانسیل پذیرش فناوری‌های ملی بیشتر از حتی کشورهای پیشرفته است.
اگر ETF در ایران تایید شود و شما مسئولیت اجرای آن را داشته باشید، قوانین آن را چگونه تنظیم می‌کنید و طبق چه دستورالعملی پیش خواهید رفت؟ آیا از تجربه سازمان بورس و اوراق بهادار آمریکا در این زمینه استفاده خواهید کرد؟
در کشوری مانند ایران دغدغه‌ها برای رگولاتور متفاوت از بقیه کشورهاست؛ مثلا در آمریکا دغدغه‌ای مانند خروج سرمایه وجود ندارد. روندی که برای مجوز توکنایز انجام دادیم یک تعامل پایاپای با رگولاتور بود که به‌نظرم روند درستی بوده تا قوانینی وضع کنیم که منافع هر دو طرف در نظر گرفته شود.
کشورهای دیگری مانند کره جنوبی که مدعی اجرای ETF پس از آمریکا شده‌اند، اعلام کرده‌اند که از مدل آتی ETF در ابتدا استفاده خواهند کرد، اگر در ایران این موضوع اجرا شود از کدام مدل اسپات یا آتی استفاده خواهد شد؟
هر دو مدل آتی و اسپات ETF بیت‌کوین مزایا و چالش‌های خاص خود را دارند؛ درست است که معاملات آتی آسان‌تر انجام می‌شود اما نظارت دارایی از سمت کاربر دشوارتر است. اسپات اگر در یک فضای شفاف اجرا شود از بحران‌هایی مانند ماجرای صرافی FTX جلوگیری خواهد کرد.
به عنوان سوال آخر، اگر ETF در ایران اجرا شود با توجه به شرایط جامعه به نظر شما مورد استقبال مردم و فعالان اکوسیستم رمزارزی و بورسی قرار خواهد گرفت؟
ETF برای کاریزما مطمعنا جذاب خواهد بود؛ خیلی از دغدغه‌های کاربران چه تریدرهای حرفه‌ای و چه تریدرهای غیرحرفه‌ای از این طریق رفع خواهد شد. برای کاربران غیرحرفه‌ای امنیت را بالا خواهد برد و ریسک را کاهش می‌دهد. برای کاربران حرفه‌ای نیز ابزارهایی در بستر ETF می‌توان توسعه داد که جذابیت را افزایش دهد.