تتر به عنوان ارز نشان‌دهنده ارزش دلار آمریکا در بلاکچین‌های عمومی است. تتر به عنوان یک استیبل‌کوین شناخته می‌شود و قیمت آن با دلار آمریکا همبستگی دارد. بانک پشتیبان تتر، بانک Deltec در باهاما است که به ازای هر یک تتر، یک دلار در این بانک نگهداری می‌شود.
تتر که قبلا با نام “RealCoin” شناخته می‌شد، در سال 2014 به عنوان یکی از اولین استیبل‌کوین‌های ایجاد شده منتشر شد و امروزه بیشترین استفاده را دارد. همه توکن‌های تتر، توسط شرکت مرتبط با آن، یعنیTether Limited منتشر می‌شود. تتر به دارندگان ذی‌نفع خود اجازه می‌دهد که از طریق این استیبل‌کوین، بدون وابستگی به یک شخص ثالث، به ارزش دلاری پول خود را خرج کنند. تراکنش‌های آن توسط هر کسی در بلاکچین‌های در دسترس عموم قابل حسابرسی است و ثبات قیمتی که از قیمت دلار آمریکا به دست می‌آید، معامله‌گران را قادر می‌سازد تا ریسک نوسان را در بازار بزرگ‌تر دارایی‌های دیجیتال کاهش دهند.
سهم بازار تتر در سال‌های اخیر به میزان قابل توجهی در میان کاربران سراسر جهان افزایش یافته است و اکثر افراد در مبادلات رمزارزی خود از این استیبل‌کوین استفاده می‌کنند. تتر در صنعت ارزهای دیجیتال به عنوان رهبر بلامنازع در حوزه استیبل‌کوین‌ها شناخته می‌شود. فراتر از تسلط قطعی خود، این ارز دیجیتال از نظر ارزش بازار در رتبه سوم پس از بیت‌کوین و اتریوم قرار دارد. همچنین تتر برای مدت کوتاهی از حجم گزارش شده بیت‌کوین در سپتامبر 2019 پیشی گرفت، در روزی که USDT بالاترین رکورد قبلی خود را شکست. این موارد نشان‌دهنده میزان قابل توجه محبوبیت این استیبل‌کوین در سراسر جهان است.
سابقه تتر
تتر در ابتدا با نام RealCoin در سال 2014 توسط بنیان‌گذاران Mastercoin براک پیرس و کریگ سلرز به همراه ریو کالینز تأسیس شد. امروز، تیم تتر متشکل از سه مدیر است که عناوین یکسانی را در صرافی Bitfinex دارند: مدیرعامل JL (Jean-Louis) van der Velde، CFO Giancarlo Devasini، و مشاور عمومی استوارت هوگنر. طبق وبلاگ Bitfinex، ون در ولده شرکت‌های زیادی از طراحی سخت‌افزار، توسعه نرم‌افزار و سرمایه‌گذاری را تأسیس کرد – یعنی PAG Asia، Tuxia GmbH، و Amos Ltd. علاوه بر این، او به عنوان مدیرعامل Bitfinex در سال 2013 شروع به کار کرد.
دواسینی، فارغ‌التحصیل دانشگاه میلان و در اصل یک پزشک بود، Point-G-Srl، توزیع کننده قطعات کامپیوتر در سراسر چین، هنگ کنگ و تایوان را تاسیس کرد. پس از راه‌اندازی بیت‌کوین در سال 2012، او حرفه خود را برای پیوستن به Bitfinex معطوف کرد.
iFinex که در سال 2013 ایجاد شد، شرکت مادر Bitfinex و Tether است که به عنوان وام‌دهنده، صادرکننده استیبل‌کوین، صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر و میز معاملاتی فعالیت می‌کند. این شرکت یک شرکت مادر به نام DigFinex ثبت شده در هنگ کنگ دارد. تعیین دقیق کشوری که iFinex، Bitfinex و تتر همه آنها را خانه می‌نامند دشوار است. این سه نهاد مجموعه‌ای از شرکت‌های اصلی هستند که در جزایر ویرجین بریتانیا، هنگ کنگ، سوئیس و سایر حوزه‌های قضایی واقع شده‌اند.
بسیاری از دستورات نظارتی مربوط به تتر از اواخر سال 2017 تا 2019 شامل کلاهبرداری، حسابرسی و انتقال پول بدون مجوز وجود دارد. در دسامبر 2017، کمیسیون تجارت آتی کالا ایالات متحده، به تتر، Bitfinex، و حسابرس سابق فریدمن LLP احضاریه‌ای ارسال کرد که اطلاعات درخواستی فاش نشده بود. گزارشی در ژانویه 2018 منتشر شد که نشان داد رابطه تتر با فریدمن از بین رفته است.
مهم‌تر از همه، دادخواستی که توسط دادستان کل لتیتا جیمز در دادگاه عالی نیویورک ارائه شد، به نقض تقلب در iFinex، اپراتور Bitfinex و تتر، در آوریل 2019 اشاره کرد. به طور خاص، تحقیقات جیمز مشخص کرد که آنها (Bitfinex و تتر) مخفی شده‌اند. زیان 850 میلیون دلاری از سرمایه‌های مشتری و شرکت‌های بزرگ، اتهامات آنها بود. بر اساس گزارش‌ها، احضاریه‌های صادر شده به Bitfinex و تتر در نوامبر 2018 نشان می‌دهد که این وجوه بدون هیچ‌گونه قرارداد یا تضمین کتبی به پردازشگر پرداخت پانامایی Crypto Capital Corp ارسال شده است. با توجه به پرونده‌ها، Bitfinex میلیون‌ها دلار از ذخایر تتر گرفته بود تا زیان‌های افشا نشده و ناتوانی آنها در ارائه خدمات به برداشت‌های مشتری را پنهان کند.
به نظر می رسد، در نهایت در فوریه 2021، زمانی که تتر و بیت‌فینکس با دفتر دادستان کل نیویورک به توافق رسیدند، به نتیجه رسید. طبق شرایط توافق، تتر مجبور به اعتراف به هیچ تخلفی نبود اما 18.5 میلیون دلار جریمه پرداخت کرد. تحقیقات بیش از دو سال و نیم طول کشید و برای بیرون آمدن تتر از این موضوع تنها با جریمه کوچکی تنها می‌توان به عنوان یک پیروزی برای پروژه تلقی کرد. با این حال، در جولای 2021، گزارش دیگری منتشر شد مبنی بر اینکه ایالات متحده در حال انجام تحقیقاتی درباره کلاهبرداری بانکی ادعایی انجام شده توسط اعضای تیم تتر است. ایالات متحده در حال بررسی این موضوع است که آیا پرسنل تتر اطلاعات تجاری خاصی را پنهان کرده‌اند تا در نهایت مشارکت‌های بانکی را ایمن کنند یا خیر. تحقیقات در حال حاضر ادامه دارد. اگر ادعاها درست باشد، پیامدهای مهمی برای USDT در ایالات متحده خواهد داشت اما استفاده از آن را در سطح جهانی متوقف نخواهد کرد.
ایده استیبل‌کوین‌ها یا “دلارهای رمزنگاری شده” مورد حمله رگولاتورهای ایالات متحده قرار گرفت؛ زیرا قانون STABLE در دسامبر 2020 پیشنهاد شد. تعهداتی که صادرکنندگان استیبل‌کوین برای جلوگیری از شکستن این قانون باید از آنها پیروی کنند. قوانین فوق‌العاده دست و پا گیر و/یا محدودکننده هستند.
ریسک‌های تتر
بزرگ‌ترین ریسک‌های برجسته مرتبط با تتر، فناوری نیستند – بلکه ریسک‌های مالی، قانونی، امنیتی و سانسور هستند.
گزارش شده است که Tether Limited در طول عمر خود روابط بانکی ثابتی نداشته است. تتر برای استفاده در برخی کشورها از جمله کوبا، کره شمالی، ایران، پاکستان، سوریه، ونزوئلا، کریمه و ایالات متحده محدودیت‌هایی ایجاد کرده است. قابلیت مالی تتر لیمیتد که به مؤسسات بانکی ایالات متحده متصل می‌شود، تهدیدی جدی برای تتر است. اگرچه استیبل‌کوین رقیب، USDC، نیز متمرکز است، اما مشکلات حقوقی بسیار کمتری نسبت به تتر دارد.
تتر همیشه منعکس‌کننده ذخایر دلاری با پشتوانه کامل یا ارزش وابسته به دلار نیست. علیرغم گزارشی از پرداخت بدهی که در سال 2017 برای عموم مردم منتشر شد و حاکی از عرضه تتر با پشتوانه کامل بود، تقریباً 74 درصد پشتوانه توسط مشاور عمومی تتر در جلسه دادگاه عالی سال 2019 در نیویورک فاش شد. همچنین، مکانیسم پایداری تتر برای حفظ پیوند دلار ناقص است، زیرا USDT در سال 2018 با ده درصد قیمت پایین‌تر در صرافی‌های برجسته Kraken و Bittrex معامله می‌شد.
در نهایت، سابقه تتر در فهرست سیاه نشانی‌ها، مسدود کردن وجوه و پیروی از فشارهای نظارتی، خطرات سانسور قابل توجهی را به همراه دارد. تنها در سال 2020، 84 آدرس در لیست سیاه قرار گرفته‌اند، به این معنی که وجوه نگهداری شده توسط این کیف پول‌ها کاملا غیرقابل استفاده است.
به طور کلی، تتر در برابر ریسک مالی، قانونی و امنیتی آسیب‌پذیر است. تتر لیمیتد ناتوانی خود را در حفظ رابطه با یک مؤسسه سپرده‌گذاری ایالات متحده و همچنین عدم رعایت مقررات، حفاظت از ذخایر، پرداخت بدهی و توانایی صادق بودن در گزارش‌های شفافیت خود را ثابت کرده است.
قانون نوشته شده در وب‌سایت تتر
تتر در وب‌سایت رسمی خود نوشته است: «تتر متعهد است که در یک رویه ایمن و شفاف و در عین حال پایبندی به تمام قوانین و مقررات دولتی عمل کند. این شامل مقررات و تحریم‌های اقتصادی است که معاملات افراد و نهادهای مرتبط با حوزه‌های قضایی پرخطر را ممنوع می‌کند. افراد مقیم کوبا، جمهوری دموکراتیک خلق کره (کره شمالی)، ایران، پاکستان، سنگاپور، سوریه، دولت ونزوئلا و کریمه از استفاده از پلتفرم Tether.to منع شده‌اند. کاربران تایید شده زمانی که در این حوزه‌های قضایی محدود قرار دارند با محدودیت‌های دسترسی در پلتفرم مواجه خواهند شد. افراد ایالات متحده همچنین از استفاده از پلتفرم Tether.to محدود می‌شوند مگر اینکه طبق قوانین ایالات متحده شرکت‌کنندگان قرارداد واجد شرایط (“ECP”) باشند.»
خطرات تتر برای ایرانی‌ها
پس از تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران، بسیاری از شرکت‌ها نیز از این قوانین پیروی کردند و به ارائه خدمات به ایرانی‌ها نیز خاتمه دادند. وزارت خزانه‌داری آمریکا مدتی پیش در بیانیه‌ای اعلام کرد که «افزایش رواج رمزارزها به‌عنوان روش پرداخت، آنها را بیشتر در معرض خطرات تحریم قرار می‌دهد. بدین ترتیب، صنعت رمزارز شامل شرکت‌های فناوری، صرافی‌ها، مدیران، ماینرها، ارائه‌دهندگان کیف پول و کاربران، در جلوگیری از سوءاستفاده افراد تحت تحریم از رمزارزها و دورزدن تحریم‌ها و اجرای سیاست خارجی آمریکا و منافع امنیت ملی نقش مهمی ایفا می‌کنند.»
با توجه به حساسیت‌های ایجاد شده، آیا تتر می‌تواند برای ایرانی‌ها خطرناک باشد؟ بسیاری از کارشناسان و فعالان این حوزه نسبت به ریسک‌های استفاده از تتر در داخل کشور هشدار داده‌اند. در حال حاضر، بسیاری از مبادلات کاربران ایرانی بر پایه ارز تتر انجام می‌شود. تتر یک استیبل‌کوین متمرکز است که همانطور که گفته شد، توسط شرکت هنگ‌کنگی «Tether Limited» عرضه می‌شود و پشتوانه آن دلار آمریکا است. این نگرانی از آنجا نشأت می‌گیرد که هر لحظه ممکن است دارایی تتری کاربران ایرانی شناسایی شده و این شرکت تصمیم بگیرد این تترها را مسدود یا فریز کند.
اما مشکلی که در حال حاضر وجود دارد، این است که شمار زیادی از کاربران کشور، به این مسئله توجه نمی‌کنند و گمان نمی‌کنند که هر لحظه ممکن است چنین بحرانی گریبانگیر آنها شود. شاید بتوان گفت که اطلاع‌رسانی مناسبی هم در این زمینه انجام نمی‌شود تا مانند بسیاری از مسائل دیگر این حوزه، افراد از ریسک‌های استفاده از تتر هم آگاه باشند. همچنین، صرافی‌های رمزارز ایرانی نیز موظفند که کاربران خود را از این موضوع آگاه کنند و راه‌چاره یا جایگزینی پیش روی آنها بگذارند.
جایگزین‌های تتر و امنیت‌های زیر سوال رفته
یکی از استیبل‌کوین‌هایی که پیشنهاد می‌شود به جای تتر از آن استفاده شود، استیبل‌کوین دای (Dai ) است. بر خلاف تتر که یک استیبل‌کوین متمرکز است و امکان نظارت بر آن وجود دارد، دای استیبل‌کوینی غیرمتمرکز است و برخی از کارشناسان و فعالان حوزه رمزارز پیشنهاد می‌دهند که افراد از دای به جای تتر استفاده کنند. این ارز نیز سعی می‌کند نسبت به دلار آمریکا ثبات داشته باشد. استیبل‌کوین دیگر مشابه دای، USDC است که این ارز هم مشابه تتر، متمرکز است و امکان نظارت بر آن وجود دارد.
اما در سال 2023 بود که دنبال بحرانی که برای بانک‌های آمریکایی به وجود آمد، دای و USDC اصطلاحا دی‌پگ شدند و همبستگی خود را با دلار آمریکا از دست دادند. ارز دیجیتال USDC دومین استیبل‌کوین بزرگ در بازار کریپتوکارنسی بلافاصله پس از اعلام شرکت Circle ناشر (USDC) نسبت به عدم توانایی برداشت دارایی خود از بانک سیلیکون ولی (SVB)، به زیر یک دلار سقوط کرد. این اتفاق یعنی سقوط SVB (بانک سیلیکون ولی)، که دومین ورشکستگی بزرگ بانکی در تاریخ آمریکا از زمان بحران مالی سال 2008 بود، باعث پنیک در بازار کریپتوکارنسی به خصوص سرمایه‌گذاران شرکت Circle شد. البته این کاهش قیمت فقط گریبانگیر USDC نشد و استیبل‌کوین‌های دیگر مانند دای هم بیش از 10% ریزش کرد و به زیر 0.90 دلار رسید.
این موضوع، نگرانی‌های زیادی را برای اکوسیستم رمزارز ایجاد کرد. از این رو، این استیبل‌کوین‌ها نیز از خطرات مصون نیستند و با وجود تجربه دی‌پگ شدن، شاید نتوان اعتماد کافی را نسبت به آنها داشت. از این رو، تا اتفاق جبران‌ناپذیری برای دارایی کاربران ایرانی نیفتاده، باید راه چاره‌ای برای این موضوع اندیشید و همچنین کسب‌وکارهای فعال در اکوسیستم بلاکچین و رمزارز، باید راه‌حل‌های خود را ارائه کنند.