رسانه رمزارز (ضمیمه هفتهنامه کارنگ) دارای مجوز به شماره ۸۷۷۲۰ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «کارخانه نوآوری رسانه راهکار» است. رسانه رمزارز فعالیت خود را از ۲۸ آذرماه ۱۴۰۰ شروع کرده و اکنون تاثیرگذارترین و اثربخشترین رسانه اکوسیستم بلاکچین، رمزارز و دارایی دیجیتال ایران است.
بیش از یک دهه از پیدایش رمزارزها میگذرد و چند سال است که این حوزه وارد ایران نیز شده و تعداد علاقهمندانش هر روز در حال افزایش است. با اینکه هنوز برای حوزه رمزارزها در ایران قانونگذاری مشخصی انجام نشده، کسبوکارهای زیادی در این صنعت راهاندازی شدهاند تا خدمات لازم کاربران را ارائه دهند.
یکی از این کسبوکارها، صرافیها یا پلتفرمهای تبادل رمزارز هستند که بستری برای فعالان این حوزه فراهم کردهاند تا به نقلوانتقال رمزارزها و خریدوفروش آنها بپردازند. پیش از تشدید تحریمهای آمریکا علیه ایران در سال ۱۳۹۷، افرادی که در این حوزه فعالیت میکردند از صرافیهای خارجی برای تبادل رمزارزها استفاده میکردند، اما پس از اعمال این تحریمها، ایران عملاً در لیست سیاه قرار گرفت و دولت آمریکا از اکثر نهادها و شرکتها درخواست کرد به ایرانیها خدماتی ارائه نشود. این نهادها و شرکتها نیز از آن زمان بهمنظور تبعیت از دولت آمریکا، ارائه خدمات به ایرانیها را متوقف کردند که صرافیهای رمزارز نیز از این قاعده مستثنی نبودهاند.
تبعیت صرافیهای خارجی از تحریمهای آمریکا علیه ایران
صرافیهای خارجی مانند بایننس، بهحدی در این زمینه سختگیری کردند که حتی اجازه نمیدادند فردی که حتی در سایر کشورها زندگی میکند و هویت ایرانی دارد، از این صرافی استفاده کند. حتی حجم زیادی از دارایی کاربران ایرانی در این صرافی مسدود شد و این افراد هرگز نتوانستند به رمزارزهایشان دسترسی پیدا کنند.
ازاینرو، کاربران رمزارز ایرانی مجبور بودند به صرافیهای ایرانی رو بیاورند و فعالیتهایشان را در پلتفرمهای داخلی انجام دهند. با این حال، نهاد دیگری که سفتوسخت پای قوانین تحریمی آمریکا ایستاد، بنیاد تتر بود. تتر بزرگترین استیبلکوین بازار رمزارزهاست که ارزشش معادل یک دلار است. کاربران رمزارز تتر را به میزان قابل توجهی برای خرید سایر رمزارزها و حتی برای هولد کردن استفاده میکنند. اما بنیاد تتر بهعنوان یک نهاد متمرکز، همیشه در تلاش برای انطباق با قوانین داراییهای مالی ایالات متحده، کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC)، گروه ویژه اقدام مالی (FATF) و دیگر سازمانهای نظارتی بوده است.
از زمانی که بنیاد تتر اعلام کرد که از این قوانین پیروی میکند، نگرانیهای زیادی برای کاربران ایرانی درباره فریز شدن دارایی تتر آنها ایجاد شد. با اینکه اکثر فریز کردن دارایی با تتر مربوط به فعالیتهای مشکوک و مجرمانه بوده، اما بسیاری از کاربران هر لحظه احتمال وقوع آن را میدهند.
توصیهای که بارها برای جلوگیری از فریز شدن داراییها ارائه شده، این است که کاربران بهتر است دارایی خود را در صرافیها نگهداری نکنند و آنها را به کیف پول انتقال دهند. بهترین راه این است که از صرافیها، فقط برای تبادل و خریدوفروش رمزارزها استفاده شود و نه نگهداری آنها.
نگرانیهایی که هرچند ماه یکبار لرزه به جان کاربران ایرانی میاندازد
با این حال، هرچند وقت یکبار، موجهای نگرانی از فریز شدن دارایی کاربران ایرانی راه میافتد. خبری که اخیراً در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود، این است که آدرس کیف پولهای پلتفرم تبادل رمزارز نوبیتکس که بالاترین حجم معاملات را در ایران دارد، شناسایی شده و کاربران بر این باورند که هر لحظه امکان فریز شدن دارایی تتر کاربران ایرانی وجود دارد.
حدود ۹ ماه پیش، صرافی بایننس نیز هشداری درباره چند تراکنش مشکوک شناساییشده مربوط به پلتفرم تبادل رمزارز نوبیتکس منتشر کرد که حاکی از آن بود که بزرگترین پلتفرم تبادل رمزارز ایران از نظر حجم مبادلات زیر نظر است.
پیرو خبرهای اخیر، یکی از کاربران در پلتفرم شبکه اجتماعی ایکس نوشت پلتفرم Arkham Intelligence که در زمینه تحلیل دادههای بلاکچینی فعالیت میکند و اطلاعاتی مثل جزئیات تراکنشها، کیفپولها و صرافیها را ارائه میدهد، دادههایی از تراکنشها و آدرس کیفپولهایی که با نوبیتکس در ارتباط هستند را منتشر کرده و این موضوع میتواند باعث شود آدرسهایی که با نوبیتکس در ارتباط بودهاند، ردفلگ شوند.
این موضوع باعث ایجاد نگرانی در کاربران این پلتفرم تبادل رمزارز شده و چند روزی است که کاربران در اینباره در شبکههای اجتماعی صحبت میکنند.
امیرحسین مردانی، مدیرعامل صرافی بیتپین در واکنش به این نگرانیها در شبکه اجتماعی ایکس از نوبیتکس حمایت کرد و این اخبار را هجمههای زیاد علیه این پلتفرم تبادل رمزارز دانست. مردانی بر این باور است با اینکه نوبیتکس در مقیاسی بزرگ کار میکند، تاکنون مدیریت ریسک و تعهد خود را بهخوبی انجام داده است.
واکنش مدیرعامل نوبیتکس به اخبار
امیرحسین راد، مدیرعامل نوبیتکس نیز روز گذشته در یک رشتهتوییت در واکنش به این اخبار توضیح داد: «پیرو برخی مطالب منتشرشده در توییتر، لازم دیدم مواردی را در راستای شفافیت و با هدف تأمین آرامش خاطر کاربران نوبیتکس و فعالان اکوسیستم مرور کنم: شبکههای بلاکچین (بهغیر از شبکههای پرایوت) ماهیتی شفاف دارند و تراکنشهایشان قابل رصد و شناسایی است.
راهکارهایی مانند توزیع دارایی، تعدد هاتولتها و تغییر دورهای آدرسها تغییری در این شفافیت ماهوی ایجاد نمیکند. آدرسهای پلتفرمهایی مانند بایننس، اوکیایکس و غیره نیز مثل نوبیتکس در سرویسهای آنالیز بلاکچین موجود است.
این شفافبودن نشانه ضعف یا عدم رعایت استانداردها توسط یک پلتفرم و رعایت آن توسط پلتفرمهایی که تاکنون شناسایی نشدهاند نیست. بهعلاوه، شواهدی وجود دارد که نشان میدهد این سرویسهای آنالیز، برای شناسایی آدرس پلتفرمهای ایرانی هزینه میکنند.
اما شناسایی آدرسهای کاربران ایرانی دو جنبه دارد؛ جنبه اول: وقتی یک کاربر ایرانی (از طریق هر یک از پلتفرمهای داخلی) بخواهد دارایی خود را به یک پلتفرم خارجی که ذیل قوانین تحریمی فعالیت میکند انتقال دهد (حتی با استفاده از آدرسهای واسط)، با ریسک بلوکهشدن دارایی خود مواجه است.
ما در نوبیتکس همیشه به کاربران خود درباره ریسکهای تبادل با پلتفرمهای خارجی اطلاعرسانی میکنیم، اما بنا به ذات خود بهعنوان یک پلتفرم مبادله رمزارز، هرگز مانع برداشتهای کاربرانمان به آدرسهای مدنظرشان نمیشویم، زیرا تا زمانی که دارایی کاربران نزد ما در نوبیتکس است، مسئولیت تأمین و تضمین امنیت آن بر عهده ماست، اما این مسئولیت (حفظ پرایوسی) بعد از انتقال دارایی به پلتفرمهای خارجی، عمدتاً بر عهده خود کاربر است و این موضوع مختص نوبیتکس نیست. هیچ پلتفرمی در دنیا نمیتواند به عموم کاربران خود سرویس پرایوسی ارائه دهد و رفتارهایی مانند استفاده چندباره از آدرسهای واسط، انتقال یکجا از یک آدرس به آدرس دیگر و انتقال مبالغ بالا توسط یک کاربر، امتیاز پرایوسی انتقال را بهشدت کاهش میدهد.
اما جنبه دوم: بعضی از استیبلکوینها (مثل تتر) روی بعضی از شبکهها قابلیت فریز شدن دارند. فریز شدن وقتی رخ میدهد که به یک نهاد ناظر اثبات شود انتقال یک دارایی، با اهداف مجرمانه مثل پولشویی، تأمین مالی تروریسم، کلاهبرداری و غیره انجام شده است.
صرف زندگی در یک کشور تحت تحریم، به لحاظ حقوقی اجازه تصرف اموال اشخاص را به هیچ فرد یا نهاد بینالمللی نمیدهد. بهعلاوه، ما در نوبیتکس با کمک مشاوران بینالمللی همواره چنین ریسکهایی را رصد کرده و تا جای ممکن سعی میکنیم مدیریت کنیم.
با نگاهی به سرویسهای آنالیز بلاکچین متوجه میشویم که هرگز جریانهای مالی ما ذیل هیچکدام از موارد پولشویی، تأمین مالی تروریسم و غیره نبوده؛ چون همواره – برای حفظ ارزشهایمان و با صرف هزینههای قابل توجه – انتقالاتی با ماهیت مجرمانه را مسدود و از گسترده شدن آن جلوگیری کردهایم.
هدف نوبیتکس – و دیگر پلتفرمهای بزرگ رمزارز ایرانی – ارائه خدمات امن سرمایهگذاری با امکانات گسترده به هموطنانمان است تا آنها را از قبول ریسکهای مبادله با پلتفرمهای خارجی بینیاز کنیم؛ برخلاف بازیگران گمنام خارجی که هدفی جز سوءاستفاده از کاربران ایرانی ندارند.
در انتها از دوستان دغدغهمند میپرسم: چه گروه یا افرادی در داخل کشور با پخش اخبار تاریخگذشته، بدون سند و استدلال از موج هراس از پلتفرمهای ایرانی سود میبرند؟»
واکنش فعالان به خبرهای اخیر
رضا قربانی، مدیرعامل کارخانه نوآوری رسانه راهکار، در حساب ایکس خود در واکنش به این اخبار نوشت: «کسبوکارهای صرافی رمزارز ایران در سالهای گذشته در سختترین شرایط کار کردند. هم فشار خارجی روی آنها بوده و هم بلاتکلیفی داخلی. در این شرایط تلاش کردند حافظ دارایی دیجیتال مردم باشند و هر روز خدمتی اضافه کنند. مثل همه کسبوکارها ضعفهایی هم داشتند که بهمرور بهتر و بهتر میشوند.»
در میان تمام نگرانیهایی که درباره پلتفرم تبادل رمزارز نوبیتکس وجود دارد و برخی اعلام کردهاند که دیگر از این صرافی استفاده نخواهند کرد، برخی نیز از نوبیتکس حمایت کردهاند.
حقیقت چیست؟
با تمام این اوصاف و اخباری که این روزها برای آگاهسازی افراد جهت استفاده نکردن از نوبیتکس یا خارج کردن دارایی از آن منتشر میشود، میتوان گفت که این اقدامات فقط با نیت آگاهسازی مردم است و برخی از رقبا بر این موج سوار نشدهاند؟
این حقیقت وجود دارد که برخی آدرسهای نوبیتکس شناسایی شده و تحت نظر است، اما باید این موضوع را در نظر گرفت که این خطر برای تمام پلتفرمهای تبادل رمزارز ایرانی وجود دارد. همانطور که در نمونههای خارجی هم مشاهده کردهایم، با سنگاندازی بیشتر برای کسبوکارها، نباید جلوی فعالیت آنها را گرفت و به مرز ورشکستگی کشاند.
تاکنون، پلتفرم تبادل رمزارز نوبیتکس در نگهداری دارایی کاربران ایرانی بیمسئولیت نبوده و مشکلی ایجاد نکرده است. با این حال، سال گذشته مشاهده کردیم که صرافی کوینکس که پراستفادهترین صرافی خارجی توسط کاربران ایرانی بود هک شد و ۲۷ میلیون دلار در این سرقت از دست رفت.
مناسبترین راهحل این است که صرافیهای ایرانی مشکلات فنی خود را برطرف کرده و زیرساختهایشان را نیز قوی کنند تا هر مشکلی نتواند اعتبار آنها و دارایی مشتریان را تهدید کند. همچنین نیاز است برای شفافسازی و آسودگی خیال کاربران پلتفرمهایی مثل نوبیتکس، تعامل با کاربر وجود داشته باشد و توضیحات مناسب ارائه شود.
کاربران نیز باید این موضوع را در نظر داشته باشند که تا حد امکان داراییهای خود را در صرافیها نگهداری نکنند و به کیف پولشان انتقال دهند.