رسانه رمزارز (ضمیمه هفتهنامه کارنگ) دارای مجوز به شماره ۸۷۷۲۰ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «کارخانه نوآوری رسانه راهکار» است. رسانه رمزارز فعالیت خود را از ۲۸ آذرماه ۱۴۰۰ شروع کرده و اکنون تاثیرگذارترین و اثربخشترین رسانه اکوسیستم بلاکچین، رمزارز و دارایی دیجیتال ایران است.
به دنبال توسعه و گسترش سریع حوزه رمزارز، بلاکچین و بهطورکلی داراییهای دیجیتال در سراسر جهان، بسیاری از کشورها در حال حرکت به سمت آن هستند. در این زمینه، برخی از کشورها پیشرو بوده و نسبت به سایرین، عملکرد بهتری نشان دادهاند. یکی از کشورهایی که فاصله چندانی با کشور ما ندارد و بهسرعت در حوزه داراییهای دیجیتال در حال پیشرفت است، امارات متحده عربی است.
اکنون امارات و دبی به بهشتی برای سرمایهگذاران در حوزه رمزارزها تبدیل شدهاند. یکی از مزایایی که میتوانیم برای سرمایهگذاری در این کشور در نظر بگیریم، وجود قوانین روشن و مشخص برای فعالیت در حوزه داراییهای دیجیتال است.
مرجع تنظیمگری داراییهای مجازی (VARA) مسئول تنظیم و نظارت بر تهیه، استفاده و مبادله داراییهای مجازی در دبی است. افرادی که قصد دارند در دبی در حوزه داراییهای دیجیتال سرمایهگذاری کرده و کسبوکار خود را راهاندازی کنند، براساس قوانین این کشور، باید از وارا (VARA) مجوز دریافت کنند.
با نگاهی به وبسایت رسمی وارا، با این شعار مواجه میشویم: «توانمندسازی نوآوری از طریق مقررات مسئولانه صنعت داراییهای مجازی.»
وارا بهعنوان اولین تنظیمکننده دارایی مجازی مستقل در جهان، بهصورت یک مرجع راهنمای شفاف و قابل اعتماد برای دنیای در حال رشد داراییهای مجازی عمل میکند و قصد دارد با ایجاد یک چهارچوب ساده برای تنظیم تجارت، هدف خود را جهانی کند. این تنظیمگر با استفاده از تجربیات کارشناسان و سازمانهای جهانی و تعامل با مقامات نظارتی مالی منطقهای لازم، ریسک و تسهیل عملیات فرامرزی و نوآوری برای اطمینان از پذیرش و رشد ایمن بازار را به حداقل میرساند.
در هفتم فوریه ۲۰۲۳، سازمان تنظیم مقررات داراییهای مجازی دبی (VARA) مقررات کامل بازار محصول (مقررات FMP) خود را منتشر کرد. مقررات FMP شامل مقررات مجوز دارایی مجازی وارا است و بلافاصله در امارت (دبی)، ازجمله تمام مناطق آزاد آن، به استثنای مرکز مالی بینالمللی دبی (DIFC) اعمال شد.
توجه بزرگی به مقررات دارایی مجازی در دنیای پس از ورشکستگی FTX معطوف شده و وظیفه دشوارتر ایجاد تعادل در حمایت از مصرفکننده و نیاز به فعال کردن نوآوری به عهده تنظیمکنندههایی مانند واراست. وارا در فوریه ۲۰۲۲ بهعنوان اولین تنظیمکننده دارایی مجازی مستقل در جهان تأسیس شد و مقررات FMP نشاندهنده اوج کار یکساله و رویکرد منحصربهفرد و متناسب با مقررات دارایی مجازی است.
ساختار مقررات FMP
مقررات FMP شامل مقررات داراییهای مجازی و فعالیتهای مرتبط ۲۰۲۳ (مقرراتVARA ) و تعدادی آییننامه جداگانه است. مقررات VARA پایه و اساس مقررات FMP است و اختیارات نظارتی وارا، الزامات مجوز و ثبت آن، فعالیتهای دارایی مجازی تنظیمشده (فعالیتهای VA) و همچنین الزامات ضدپولشویی و جرایم بازار (مانند تجارت داخلی و دستکاری بازار) را تعیین میکند.
آییننامههای مختلف در مقررات FMP براساس مقررات VARA صادر شدهاند و هر کتابچه مقررات در یکی از سه دسته مجزا قرار میگیرد:
آییننامههای اجباری
چهار آییننامه اجباری شامل آییننامه شرکت، آییننامه انطباق و مدیریت ریسک، کتاب قوانین فناوری و اطلاعات و آییننامه رفتار بازار است. آنها برای تمام نهادهای دارای مجوز وارا برای انجام یک یا چند فعالیت VA (VASP) اعمال میشوند و شامل الزامات دقیق مربوط به طیف وسیعی از مسائل، ازجمله حاکمیت شرکتی، سرمایه نظارتی، جرایم مالی و امنیت فناوری هستند.
قوانین مربوط به فعالیت
هر فعالیت VA دارای یک دستورالعمل مربوط به فعالیت خاص است و VASPها ملزم به رعایت هر کتاب قانون فعالیت خاص هستند که با فعالیت VA که مجوز انجام آن را دارد، مطابقت دارد. این آییننامهها عموماً شامل الزامات رفتار تجاریاند، اگرچه برخی از آنها الزامات حاکمیت شرکتی را نیز دارند. برخی از قوانین خاص فعالیت نیز محدودیتهای معاملاتی دارند.
آییننامه صدور VA
قانون صدور VA برای کسانی که داراییهای مجازی (همانطور که در ادامه تعریف شده است) در دبی صادر میکنند، اعمال میشود و شامل الزاماتی است و الزامات اطلاعرسانی/تأیید و الزامات محتوای وایتپیپر را پوشش میدهد.
مقررات وارا در رابطه با بازاریابی داراییهای مجازی و فعالیتهای دارایی مجازی در دستور اداری شماره ۰۱/۲۰۲۲ (مقررات بازاریابی VARA) تنظیم شده که از سال گذشته لازمالاجرا بوده و توسط مقررات FMP اصلاح نشده است. مقررات FMP و مقررات بازاریابی VARA با هم چهارچوب نظارتی فعلی وارا را تشکیل میدهند و هر دو در وبسایت VARA قابل دسترسیاند.
مروری بر مقررات FMP
صلاحیت قضایی
مقررات FMP تأیید میکند که حوزه قضایی VARA در سراسر دبی ازجمله تمام مناطق آزاد آن مانند مرکز تجارت جهانی دبی (DWTC) و مرکز مبادله چندمنظوره کالای دبی، ازجمله مرکز رمزنگاری (DMCC) گسترش مییابد. (DIFC) برخی از مناطق آزاد در دبی مانند DWTC و مجوزهای تجاری مرتبط با رمزارز را صادر میکنند. نهادهای دارای چنین مجوزهایی باید توجه داشته باشند که در صورت انجام فعالیتهای VA (همانطور که در زیر تعریف شده است) ممکن است به مجوز VARA نیز نیاز داشته باشند.
هر دو سازمان اوراق بهادار و کالا (SCA) و بانک مرکزی امارات متحده عربی بهعنوان تنظیمکننده فدرال در قسمت خشکی امارات (یعنی امارات متحده عربی بهاستثنای DIFC و بازار جهانی ابوظبی (ADGM)، رژیمهای نظارتی مرتبط با دارایی مجازی خود را دارند. برخی عدم اطمینان درباره همپوشانی بالقوه بین حوزههای قضایی وارا، SCA و CB امارات وجود دارد. پس از انتشار مقررات FMP و قوانین فدرال اخیر، به نظر میرسد که در دبی
برای انجام فعالیتهای VA معمولاً مجوز VARA و نه SCA لازم است.
ارزهای دیجیتال بانک مرکزی توسط بانک مرکزی امارات و نه وارا تنظیم میشود.
استیبلکوینهای دارای پشتوانه فیات ممکن است توسط وارا و بانک مرکزی امارات تنظیم شود.
علاوهبر این، طبق مقررات وارا، VASPها ممکن است ملزم به رعایت مقررات وارا بهعنوان حداقل استاندارد در رابطه با فعالیتهای خود در خارج از دبی باشند. به نظر میرسد این الزام حتی برای VASPهای مستقر در خارج از دبی نیز اعمال میشود که نشان میدهد مقررات FMP ممکن است دامنه فراسرزمینی داشته باشد.
الزامات صدور مجوز
طبق مقررات وارا، نهادهایی که مایل به انجام یک یا چند فعالیت VA در دبی هستند بهطورکلی ملزم به دریافت مجوز از وارا (ممنوعیت عمومی) هستند. این فعالیتهای VA در جدول یک مقررات وارا تنظیم شده و شامل موارد زیر است:
• خدمات مشاوره
• خدمات کارگزار – مشتری
• خدمات حضانت
• خدمات تبادل
• خدمات وام و قرض گرفتن
• خدمات پرداخت و حواله
• خدمات مدیریت و سرمایهگذاری VA
علاوهبر این، مقررات وارا شامل معافیتهایی از ممنوعیت عمومی است. این معافیتها عموماً محدود به افراد حرفهای (وکلا، حسابداران و مشاوران تجاری) و اشخاص معاف است که عملاً نهادهای مرتبط با دولت امارات متحده عربی هستند.
به نظر نمیرسد وارا لیست سفید داراییهای مجازی را پیادهسازی کرده باشد؛ به این معنی که داراییهای مجازی برای استفاده در دبی نیازی به تأیید جداگانه وارا ندارند. با این حال، VASPها معمولاً ملزم به پیشنویس استانداردهای دارایی مجازی و انجام فعالیتهای VA فقط در رابطه با داراییهای مجازی هستند که چنین استانداردهایی را دارند. وارا این حق را برای خود محفوظ میدارد که براساس دلایل منطقی، یک فعالیت VA را در رابطه با هر دارایی مجازی درخواست کند.
به نظر نمیرسد انتشار داراییهای مجازی و تجارت اختصاصی داراییهای مجازی، فعالیت VA را تشکیل دهند که الزام مجوز وارا را ایجاد کند. با این حال، تجارت اختصاصی داراییهای مجازی ممکن است مشمول الزامات ثبت باشد و صدور داراییهای مجازی مستلزم اطلاعرسانی قبلی یا تأیید VARA است؛ همانطور که در ادامه با جزئیات بیشتر توضیح داده شده است.
شرایط ثبتنام
برخی دیگر از فعالیتهای مرتبط با داراییهای مجازی که فعالیتهای VA را تشکیل نمیدهند، بهجای الزامات مجوز، مشمول الزامات ثبتاند. بهطور خاص، معاملهگران اختصاصی داراییهای مجازی باید در وارا ثبتنام کنند، اگر سبد داراییهای مجازی آنها به ارزش معادل ۲۵۰ میلیون دلار در طول هر دوره سیروزه برسد.
معاملهگران اختصاصی که کمتر از این مبلغ دارند، میتوانند داوطلبانه در وارا ثبتنام کنند. همچنین نهادهایی که دارای مجوز تجاری یا منطقه آزاد در دبی برای ارائه خدمات فناوری مربوط به استفاده از فناوری دفترکل توزیعشده به سایر مشاغل هستند نیز میتوانند این ثبتنام را انجام دهند.
الزامات صدور
بهطورکلی، صدور مجوز دارایی مجازی در دبی نیاز به تأیید قبلی از وارا دارد. یک استثنا برای داراییهای مجازی غیر قابل انتقال که بهعنوان VA مجاز شناخته میشوند، ایجاد شده است. صادرکنندگان VA مجاز در عوض ملزم به ثبت وایتپیپر مجاز VA قبل از انتشار آن هستند.
صادرکنندگان VAهای مجاز و غیرمجاز ملزم به رعایت الزامات مختلف تعیینشده در آییننامه صدور VA هستند که شامل الزامات دقیق درباره محتوای وایتپیپرها، افشای ریسک و الزامات فناوری و امنیتی است.
اهداف VARA
مجوز وارا
قرار دادن دبی بهعنوان یک مرکز منطقهای و جهانی برای داراییهای مجازی و خدمات مرتبط و همچنین توسعه اقتصاد دیجیتال در این شهر برای افزایش رقابت آن در سطح محلی و جهانی.
مشاوره وارا
برای الهام بخشیدن به سرمایهگذاران و افزایش آگاهی از خدمات و محصولات دارایی مجازی و همچنین الهام بخشیدن به نوآوری بهمنظور ایجاد فرصت واقعی.
قانون داراییهای مجازی
-برای ترویج دنیای نوظهور داراییهای مجازی و تشویق سرمایهگذاران و شرکتها برای ایجاد عملیات در دبی.
-مشاوره حقوقی وارا
-تشویق مسئولیت مشترک در تدوین قوانین کارآمد و متناسب برای محافظت از سرمایهگذاران و مبارزه با اقدامات غیرقانونی با همکاری نهادهای مربوطه.
-ثبتنام وارا
-ایجاد مقررات، هنجارها و استانداردهای لازم برای تنظیم و نظارت بر پلتفرمهای دارایی مجازی، ارائهدهندگان خدمات دارایی مجازی و سایر فعالیتهای مرتبط با داراییهای مجازی.
فعالیتهای دارای مجوز وارا
خدمات مشاوره
خدمات مشاورهای به ارائه یا موافقت با ارائه یک پیشنهاد شخصی به مشتری، به درخواست مشتری یا به ابتکار نهاد ارائهدهنده مشاوره، در رابطه با یک یا چند عمل یا تراکنش مربوط به هر دارایی مجازی اشاره دارد.
خدمات کارگزار – فروشنده
عبارت «خدمات کارگزار – فروشنده» میتواند برای هر یک از امور زیر اعمال شود:
_تنظیم سفارشها بین دو نهاد برای خریدوفروش داراییهای مجازی.
_درخواست یا پذیرش سفارش برای داراییهای مجازی و پذیرش پول نقد یا سایر داراییهای مجازی در ازای چنین سفارشهایی.
_تسهیل تطبیق معاملات در داراییهای مجازی بین خریداران و فروشندگان.
_عمل بهعنوان یک فروشنده از طرف واحد تجاری برای حساب خود در معاملات داراییهای مجازی.
_ایجاد بازار در داراییهای مجازی با استفاده از داراییهای مشتری یا
_قرار دادن، توزیع یا سایر خدمات مرتبط با صدور به مشتریانی که داراییهای مجازی را صادر میکنند.
خدمات حضانت
اصطلاح «خدمات حضانت» به حفاظت از داراییهای مجازی برای یا از طرف یک نهاد دیگر و اقدام منحصراً براساس دستورات تأییدشده از طرف آن نهاد اشاره دارد. همه VASPها باید از قوانین ذخیره و نگهداری داراییهای مجازی مشتریان خود پیروی کنند. فقط VASPهایی که داراییهای مشتریان خود را در کیف پولهای VA جداگانه جدا میکنند، واجد شرایط مجوز خدمات حضانت خواهند بود.
خدمات تبادل
اصطلاح «خدمات تبادل» میتواند به یکی از امور زیر اشاره کند:
_انجام مبادله، تجارت یا تبدیل داراییهای مجازی و ارز.
_انجام مبادله، تجارت یا تبدیل یک یا چند دارایی مجازی.
_تطبیق سفارشها بین خریداران و فروشندگان و انجام مبادله، معامله یا تبدیل بین دارایی مجازی و پول یا یک یا چند دارایی مجازی یا
_نگهداری دفترچه سفارش برای پشتیبانی از امور بالا.
خدمات وام و قرض گرفتن
اصطلاح «خدمات وامدهی و قرض گرفتن» به اجرای قراردادی اطلاق میشود که براساس آن یک دارایی مجازی از یک یا چند طرف [قرضدهنده (های)] به یک یا چند طرف دیگر [قرضگیرنده (ها)] منتقل یا قرض داده میشود. با وامگیرنده (های) متعهد به بازگرداندن آن، بنا به درخواست وامدهنده (ها)، در هر زمان، چه در طول مدت یا در پایان دوره مورد توافق، چه به نفع خود یا از طرف سایرین این کار انجام میشود.
خدمات مدیریت و سرمایهگذاری
اصطلاح «خدمات مدیریت و سرمایهگذاری» VA به عمل بهعنوان یک نماینده یا امانتدار از طرف یک واحد تجاری یا پذیرش مسئولیت مدیریت، اداره یا دفع داراییهای مجازی آن واحد تجاری اشاره دارد.
سایر فعالیتهای داراییهای مجازی
قبل از درگیر شدن در عملیات دارایی مجازی در دبی، هر VASP که بخواهد خدمات ذکرشده را ارائه دهد، باید برای دریافت مجوز از وارا اقدام کند. ازآنجاکه هیچ فعالیت دارایی مجازی «عاری» از اقدامات نظارتی نیست، هرگونه خدمات یا فعالیت دارایی مجازی، اما نه محدود به فعالیت ارائهشده توسط ارائهدهندگان خدمات DLT، ممکن است به مجوز وارا نیاز داشته باشند. چنین ارائهدهندگان خدمات DLT باید ارزیابی کنند که آیا آنها در هرگونه فعالیت دارایی مجازی که در دستههای ذکرشده در بالا قرار میگیرد درگیرند یا خیر.
تجارت اختصاصی
تجارت اختصاصی VA به گواهی عدم اعتراض VARA نیاز دارد تا تأیید کند که فعالیت ممکن است با کنترل نظارتی بدون مجوز VA انجام شود. علاوهبر این، معاملات اختصاصی بالاتر از حجم معاملات خاص باید در VARA ثبت شود.
VASPها باید با مجوزهای تجاری خود (مناطق آزاد یاDET ) تماس بگیرند تا پرسشنامه افشای اولیه خود را برای دریافت NOC تجاری اختصاصی ارسال کنند.
فعالیتهای مرتبط با صدور دارایی مجازی
قبل از انجام چنین اقدامی، صادرکنندگان داراییهای مجازی باید تأییدیه VARA از وایتپیپر خود را تحت «آییننامه صدور» VA دریافت کنند.
سایر الزامات و محدودیتها
مقررات FMP شامل الزامات و محدودیتهای دیگری است:
توکنهای حریم خصوصی عموماً در دبی ممنوع هستند.
نهادهای مستثنی موظفاند به وارا اطلاع دهند و تأییدیه بدون اعتراض را از VARA دریافت کنند؛ حتی اگر از ممنوعیت عمومی مستثنی باشند.
یک VASP یا صادرکننده برای مدت ۱۰ سال پس از تاریخی که دیگر توسط VARA تنظیم نمیشود، تابع مقررات وارا باقی میماند.
عموماً VASPها ملزم به افشای جزئیات هرگونه پیگرد قانونی یا محکومیت قبلی هر یک از اعضای مدیریت ارشد یا هیئتمدیره خود هستند، صرفنظر از اینکه چنین پیگردها/محکومیتهایی در امارات متحده عربی یا جاهای دیگر اتفاق افتاده است یا خیر.
VASPها ممکن است مشمول الزامات افشای اجباری ESG باشند که رویکردی نوآورانه در امارات متحده عربی و نشاندهنده تعهد VARA به یک اکوسیستم پایدار است. VASPهایی که داراییهای مجازی را استخراج میکنند یا در اختیار دارند، ملزم به افشای عمومی استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در جریان فعالیتهای معدنی یا سرمایهگذاری و طرحهای مربوط به کربنزدایی و کاهش انتشار هستند.
VASPها ملزم به حفظ داراییهای ذخیره معادل صددرصد بدهیهای بدهکار به مشتریان در رابطه با تمام فعالیتهای VA هستند. این علاوهبر نیازهای سرمایه و نقدینگی پرداختشده است.
VASPها موظفاند ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت سود و زیان را بهصورت ماهانه به VARA ارسال کنند.
VASPها و اعضای گروه آنها در دبی بهطورکلی از تجارت بهتنهایی منع میشوند. (این شامل تجارت در داراییهای مجازی و سایر داراییها میشود.)
فرایندهای صدور مجوز، ثبت و تأیید
نهادهایی که قصد دریافت مجوز از VARA را دارند اکنون ملزم به انجام یک فرایند چهارمرحلهای هستند. این موارد به ترتیب است:
_مجوز موقت
_مجوز محصول مقدماتی با حداقل دوام (MVP)
_مجوز MVP عملیاتی
_مجوز محصول کامل بازار (FMP).
موضوعات کلیدی:
این رژیم نظارتی یک رویکرد منحصربهفرد برای تنظیم داراییهای مجازی و فعالیتهای VA در دبی است. VARA رویکردی برای داراییهای مجازی تنظیم کرده که بهطور واضح به مسائل مربوط به کریپتو مانند استیکینگ و سیستمهای پرداخت مبتنی بر بلاکچین پرداخته شده است. بسیاری از مفاد مقررات FMP نشاندهنده درک قوی VARA از عملکرد داراییهای مجازی وVASPها بهطورکلی است.
درحالیکه وارا لیست سفید داراییهای مجازی را اجرا نکرده، مقررات FMP از چندین جنبه محتاط است؛ بهویژه در رابطه با حاکمیت شرکتی، گزارشهای نظارتی و افشای عمومی که نشاندهنده تعهد وارا به یکپارچگی بازار، حمایت از مصرفکننده و انعطافپذیری نظارتی است. مقررات FMP نیز به طور قابل ملاحظهای مفصل است، بهویژه در رابطه با قوانین رفتار تجاری که VASPها باید از آنها پیروی کنند.
با توجه به پیچیدگی و جدید بودن مقررات FMP، هر شخصی که قصد انجام فعالیتهای مرتبط با داراییهای مجازی در دبی را دارد، ابتدا باید به دنبال راهنمایی قانونی باشد.