مرکز اطلاعات مالی، الزامات مبارزه با پول‌شویی را به فعالان رمزارزی ابلاغ کرد

مرکز اطلاعات مالی در تاریخ 23/03/1403 طی نامه‌ای خطاب به «اشخاص مشمول مواد (5) و (6) قانون مبارزه با پول‌شویی؛ به‌ویژه نهادهای مالی (صندوق‌های قرض‌الحسنه، شرکت‌های بیمه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بازارگردانان)، فعالان حوزه خرید‌وفروش سکه، طلا، ارز و رمزارز به‌صورت مجازی، مؤسسات مردم‌نهاد و خیریه‌ها، دیجی‌کالا، اسنپ، تپسی و غیره و مؤسسات فعال در مناطق آزاد تجاری» بخشنامه شماره (1) اجرای برنامه اقدام سند ملی ارزیابی ریسک کشور را ابلاغ کرده است.

از حیث شکلی و رعایت قوانین و مقررات ناظر به ابلاغ و اعلام مقررات، مطابق ماده (2) قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار مصوب 24/12/1400 با اصلاحات و الحاقات بعدی، بند (4) بخشنامه شماره 85230 مورخ 22/05/1401 معاون حقوقی رئیس‌جمهور و آیین‌نامه لزوم ثبت و اطلاع‌رسانی مقررات در پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات مرتبط با محیط کسب‌وکار مصوب30/01/1402 هیئت‌ وزیران به شماره 17976، هر آیین‌نامه، دستورالعمل، بخشنامه یا مقرره مرتبط با محیط کسب‌وکار باید بلافاصله در پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات مرتبط با محیط کسب‌وکار ثبت شود و به اطلاع عموم برسد و مقررات مرتبط با محیط کسب‌وکار پس از 28/02/1402 فقط در صورت ثبت در پایگاه مذکور نافذ است.

 همچنین مطابق تبصره ماده (5) و ماده (11) قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب 06/11/1387 با اصلاحات و الحاقات بعدی، اطلاعاتی که متضمن حق و تکلیف برای مردم است باید علاوه بر نکات قانونی موجود، از طریق انتشار و اعلان عمومی و رسانه‌های همگانی به آگاهی مردم برسد و مصوبه و تصمیمی که موجد حق یا تکلیف عمومی است به‌عنوان اسرار دولتی طبقه‌بندی نمی‌شود و انتشار آنها الزامی خواهد بود؛ بنابراین مرکز اطلاعات مالی مکلف است سند ملی ریسک و تمامی بخشنامه‌های مرتبط را به‌وسیله مجاری قانونی ذکرشده، ابلاغ و منتشرکند.

به غیر از این نکات، بخشنامه مذکور نکته جدیدی ندارد و برخی از الزامات تعیین‌شده در آیین‌نامه اجرایی قانون مبارزه با پول‌شویی و آیین‌نامه اجرایی ماده (14) قانون مبارزه با پول‌شویی را ذکر کرده است، اما اعلام فعالان حوزه خریدوفروش رمزارز به‌عنوان اشخاص مشمول مواد (5) و (6) این قانون، نشا‌نگر پذیرش این فعالیت همچون یک کسب‌وکار مشروع و قانونی است و می‌تواند تغییر موضع نهادهای نظارتی در این زمینه تلقی شود، زیرا نمی‌‌توان رعایت و اجرای الزامات مبارزه با پول‌شویی را از یک فعالیت غیرقانونی انتظار داشت. ضمن اینکه اعمال الزامات مبارزه با پول‌شویی از اقداماتی است که در اسناد جدید FATF بر آن تأکید شده و کشورهای عضو ملزم به رعایت آن هستند و ایران نیز دیر یا زود بایستی به این الزامات عمل کند.

از سوی دیگر ابلاغ بخشنامه شماره (1) اجرای برنامه‌ اقدام سند ملی ارزیابی ریسک کشور، هشداری جدی برای فعالان حوزه خریدوفروش رمزارز محسوب می‌شود تا به الزامات مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم با جدیت توجه کنند. در این زمینه صرافی‌های رمزارزی و مدیران آ‌نها، برای کاهش ریسک‌های‌ حقوقی و کیفری عملیات خود، بایستی با ایجاد بخش نظارت بر اجرای قوانین (Compliance)، آن را توسعه دهند و تقویت کنند. به دلیل فراوانی مقررات، بخشنامه‌ها و الزامات مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم و تعداد و حجم چشمگیر تراکنش‌ها و گردش‌ مالی صرافی‌های رمزارزی، تعریف سازوکارهای نظارت داخلی در این زمینه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. از جنبه اجرایی نیز به دلیل فقدان یک پایگاه داده منسجم از اطلاعات معاملات رمزارزی، نهادهای مجری قانون و محاکم دادگستری، صرافی‌های رمزارزی یا ارائه‌دهندگان خدمات در این زمینه را مسئول قلمداد می‌کنند و گاهی ممکن است به دلیل رعایت نکردن این الزامات، فعالیت آنها را متوقف کنند.

مطابق قانون مبارزه با پول‌شویی مصوب 02/11/1386 با اصلاحات و الحاقات بعدی، اکنون فعالان حوزه خریدوفروش رمزارز باید کارهای زیر را انجام دهند:

• احراز هويت و شناسايي مراجعان و مالكان واقعی و اگر نماينده يا وكيل قانونی اقدام کرده باشد، احراز سمت و هويت نماينده و وكيل
• ارائه اطلاعات، گزارش‌ها، اسناد و مدارك لازم به مركز اطلاعات مالي در چهارچوب قانون و آيين‌نامه مصوب هيئت‌ وزيران
• ارائه گزارش معاملات يا عمليات يا شروع به عمليات بيش از ميزان مصوب شورای عالی مبارزه با پول‌شویی يا معاملات و عمليات مشكوك به مركز اطلاعات مالي
• نگهداري سوابق مربوط به شناسايي ارباب‌رجوع، مالك، سوابق حساب‌ها، عمليات و معاملات داخلي و خارجي حداقل به مدت پنج سال پس از پايان رابطه كاري يا انجام معامله موردي
• تدوين معيارهاي كنترل داخلي و آموزش مديران و كاركنان به‌منظور رعايت مفاد اين قانون و آيين‌نامه‌هاي اجرایی آن.

 جزئیات اجرایی نکات فوق در آیین‌نامه اجرایی قانون مبارزه با پول‌شویی مصوب 11/09/1388 با اصلاحات و الحاقات بعدی و آیین‌نامه اجرایی ماده (14) الحاقی قانون مبارزه با پول‌شویی مصوب 21/07/1398 با اصلاحات و الحاقات بعدی به تفصیل تعیین شده که ضروری است فعالان اکوسیستم رمزدارایی‌ها و مشاوران حقوقی آنها به مطالعه آن بپردازند.