رسانه رمزارز (ضمیمه هفتهنامه کارنگ) دارای مجوز به شماره ۸۷۷۲۰ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «کارخانه نوآوری رسانه راهکار» است. رسانه رمزارز فعالیت خود را از ۲۸ آذرماه ۱۴۰۰ شروع کرده و اکنون تاثیرگذارترین و اثربخشترین رسانه اکوسیستم بلاکچین، رمزارز و دارایی دیجیتال ایران است.
این روزها هر شخصی را هر جایی که میبینیم، یک موبایل در دست گرفته و در حال ضربه زدن روی گوشی به امید پولدار شدن است! بازیهایی مثل همستر کامبت، ناتکوین و… نمونهای از بازیهایی هستند که کمتر از یک سال است وارد تلگرام شده و افراد را به امید کسب سود به این پلتفرم کشاندهاند.
مفهوم «ایردراپ» چندین سال است که در بازار رمزارزها وجود دارد. ایردراپ به این شکل است که توسعهدهندگان یک پروژه، بهمنظور معرفی آن، مقداری از توکنها را به افرادی میدهد که اقداماتی برای بیشتر دیده شدن آن پروژه داشته باشند. با این حال، این ایردراپها ارزش زیادی ندارند که انتظار داشته باشیم باعث پولدار شدن افراد شود. از طرف دیگر، پروژههای کلاهبرداری بسیار زیادی نیز وجود دارند که با وعده ایردراپ، افراد را وسوسه میکنند، اما در نهایت برای کاربران عایدی ندارند.
درباره بازیهای اخیر تلگرامی مثل همستر کامبت، نظر سه فعال حوزه رمزارز یعنی سهیل نیکزاد، رئیس هیئتمدیره صرافی کیوسک؛ احسان قاضیزاده، مدیرعامل بیتمکس و عباس آشتیانی، مدیرعامل سابق انجمن بلاکچین را پرسیدهایم که در ادامه گزارشی از آن را میخوانید.
باید بتوانیم بازیها را قضاوت کنیم
سهیل نیکزاد، رئیس هیئتمدیره صرافی کیوسک، درباره بازیهایی که در بستر تلگرام وجود دارند گفت: «بازیهایی مثل همستر، ناتکوین و امثال آنها که در فضای مجازی، بهویژه مبتنی بر بستر تلگرام و تون وجود دارند یا پس از این خواهند آمد، بهطور ذاتی در ابتدا نمیتوانند قضاوت شوند، زیرا وعدههایی را به مردم میدهند و افراد نیز به همین دلیل در آنها مشارکت میکنند و امیدوارند که سهمی یا منفعتی برای آنها حاصل شود.»
او با اشاره به اینکه موضوع این است که اگر بازیای به شما پیشنهاد میشود، باید بتوانید آن را قضاوت کنید، توضیح داد: «یعنی متن یا نوشتهای مثل وایتپیپر یا حداقل شرح طرح به شما ارائه شود تا متوجه شوید این بازی را چه کسانی ساختهاند و چه سناریوهایی برای آن مطرح است. هرچه این اطلاعات بیشتر و روشنتر باشد، برآوردها از ماجرا نیز مثبت میشود، اگر از این بازیها اطلاعات کافی نداشته باشید، نمیتوانید درباره آینده آنها نیز قضاوت کنید.»
نیکزاد نظر خود را درباره این بازیها اینطور بیان کرد: «قضاوت من درباره ناتکوین و بازیهایی از این قبیل نیز همین است؛ هرچند تون تلگرام را بهواسطه کاربران زیادش و پیشرو بودن آن در فناوری، شبکه خوبی میدانم، اما موضوع این است که این بازیها جذاب هستند و میتوانند بسیار خوب باشند. الان نمیتوانم بگویم که صددرصد موفق بودهاند یا شکستخوردهاند یا نوعی پروژه کلاهبرداری هستند، اما میتوانم بگویم که شانس موفقیت یا شکست در آینده را دارند.»
او درباره پولدار شدن با بازیهای تلگرامی اظهار کرد: «به نظر من، موضوع شور و هیجانی که اکنون وجود دارد، این نیست که بفهمیم کدام بازیها کلاهبرداری هستند یا خیر و کدام ما را پولدار میکنند و کدام نه. درست است که اگر ارزشی در حال پخش شدن در میان مردم است و ۸۰ میلیون نفر شروع به کلیک کردن میکنند، احتمالاً کلیک کردن شما بهتنهایی سهم قابل توجهی نخواهد داشت و نمیتوانید انتظار داشته باشید که با چند روز انجام این کار میلیاردر شوید، زیرا اقتصاد به این شکل کار نمیکند که فقط با افزایش پول، افراد ثروتمندتر شوند.»
نیکزاد بر این باور است که اگر در یک محدوده جغرافیایی، بدون ارائه دادن خدمات و کالایی، موجودی حساب بانکی مردم را افزایش دهید، این کار باعث نمیشود آنها احساس ثروتمندتر بودن کنند. او گفت: «این کار فقط قیمتها را افزایش میدهد و افراد باید با پولهای خود، همان کالاها و خدمات موجود را خریداری کنند. ایجاد ثروت زمانی اتفاق میافتد که کالا و خدمت جدید ارائه شود. درباره این بازیها هم موضوع همین است. اگر سازندگان بازی، ایردراپهایی را به کاربران ارائه میدهند، یک دارایی را در میان مردم پخش کردهاند، اما لزوماً به این معنی نیست که آن دارایی ارزشمند است و میتواند اقتصاد موفقی را شکل دهد.»
رئیس هیئتمدیره کیوسک با اشاره به اینکه زمانی این بازیها موفق میشوند که خدمتی طراحی کنند، توضیح داد: «این خدمت میتواند به این شکل باشد که از آن برای کارها و اهداف خود استفاده کنیم یا چیزی مثل بازی است که از آن لذت میبریم و حاضریم برای لذت بردن، پولی پرداخت کنیم. زمانی که این اتفاق بیفتد و محل استفاده از این توکنها در بازیها باشد، میتوانیم بگوییم که این توکنها ارزشمند شدهاند. باید منتظر بمانیم و ببینیم چه اتفاقی برای آنها میافتد و سپس با توجه به علاقه خود میتوانیم در آنها سرمایهگذاری کنیم یا کارهای عاقلانه دیگری انجام دهیم.»
او در پایان خاطرنشان کرد: «با این حال، بازیهایی مثل همستر و ناتکوین هر بدی که داشته باشند و حتی اگر صددرصد هم کلاهبرداری باشند، دستکم باعث شدهاند بتوانیم با افرادی ارتباط برقرار کنیم که تا پیشازاین دسترسی به آنها سخت بود و برای ارتباط برقرار کردن با آنها مجبور بودیم شبکههای اجتماعی داخلی نصب کنیم؛ این روزها همه عضو تلگرام شدهاند.»
آنارشیسم در بازار رمزارزها
احسان قاضیزاده، مدیرعامل بیتمکس نیز در اینباره گفت: «درباره بازیهایی که اخیراً در تلگرام شایع شده و هر روز شاهد استقبال فزاینده از آنها هستیم، باید بگویم که به نظر من قضاوت درباره پروژههایی که مبتنی بر رمزارز هستند یا حداقل شمایل و وجهه آنها شبیه پروژههای کریپتوکارنسی است، چه از جنس ICO، چه از جنس بازی یا هر پروژه دیگری باشند، سخت است و این کار باید با احتیاط انجام شود؛ زیرا تجربه به ما نشان داده گاهی پروژههایی که در ابتدا بهظاهر پروژههایی جدی نبودند و حتی شکل پانزی و کلاهبرداری هم داشتند، در ادامه با توجه به اقبالی که به آنها شده و پذیرش جوامع، به حیات خود ادامه داده و دوام چشمگیری داشتهاند.»
او در ادامه بیان کرد: «ازاینرو، من تمایلی به قضاوت کردن ندارم، اما درباره اینکه این پدیده را چگونه میتوان ارزیابی کرد، به نظرم در دنیای جدیدی که در حوزه رمزارز و بلاکچین با آن روبهرو هستیم، یک نوع آنارشیسم وجود دارد که نتیجه غیرمتمرکز بودن این فضاست. در اینباره، آنارشیسم به معنای بد آن نیست و میتوان اینطور تعبیر کرد که هر موجودیت (کسبوکار و افراد) میتوانند پروژه خود را با هر هدف و نیتی داشته باشند. ایده برخی به این صورت است که قصد دارند تأمین مالی انجام دهند و برخی برای جذب مخاطب بیشتر، بازی و سرگرمیهایی را تعریف میکنند. در این مسیر، برخی کلاهبرداریها و پروژههایی هم که از اساس به این نیت آمدهاند وجود دارد.»
مدیرعامل بیتمکس درباره لزوم افزایش آگاهی مردم در این زمینه گفت: «درنهایت ما به این موضوع برمیگردیم که باید سواد عمومی در میان مردم در حوزههای مالی و بلاکچین بیشتر شود. نکتهای که من در بازیهایی مثل ناتکوین و همستر کامبت میبینم این است که وزن پلتفرمهای داخلی در اشاعه این بازیها بسیار کمتر از خود پلتفرم اصلی یعنی تلگرام است. این برای من نکته جالبی است که مردم حتی چند گام جلوتر از پلتفرمهای معروف داخلی این بازیها را کشف میکنند و شبکهسازی انجام میدهند.»
او درباره افزایش تمایل افراد به کسب درآمد از این راه اظهار کرد: «ما شاهد این موضوع هستیم که هر روز افراد بیشتری، به امید کسب سود در آینده، این کار را انجام میدهند. امکان جلوگیری از این کار نیست و در همه کشورها اتفاق میافتد. شاید در کشورهایی مثل ایران به دلیل وضعیت اقتصادی فعلی، عطش و میل افراد به کسب سود از این محل جذابتر باشد. من درباره اینکه این کار منجر به پولدار شدن افراد میشود یا اینکه یک طرح پانزی است و با فروپاشی مواجه خواهد شد، قضاوت نمیکنم و فقط زمان میتواند اثبات کند کدامیک از این دو سناریو اتفاق میافتد.»
بازیهای تلگرامی لزوماً به خلق ثروت منجر نمیشوند
عباس آشتیانی، مدیرعامل سابق انجمن بلاکچین، درباره بازیهای تلگرامی که اخیراً ترند شدهاند، اظهار کرد: «درباره بازی همستر کامبت و مینیاپ موفق قبلی به نام ناتکوین چند نکته وجود دارد. سالهای زیادی است که در روش مارکتینگ، روشهای کامیونیتیساز مثل ایردراپ وجود داشته و اینها مفاهیم جدیدی نیست. حتی قبل از فناوری بلاکچین، از راههایی مثل دعوت کردن دوستان یا باشگاه مشتریان، این کارها وجود داشته است. اخیراً شاهد این هستیم که روشی همچون کامیونیتیسازها به وجود آمدهاند و مینیاپهایی هستند که این کار را با بازی انجام میدهند.»
او در ادامه توضیح داد: «در تمام این بازیها، سکهها یا چیزهایی که در آن به دست میآمد، گاهی در همان بازی استفاده میشد و حتی حسابهای کاربری بازیها هم خریدوفروش میشد و بعد از مدتی ممکن بود ارزشمند شود. امروزه میبینیم که مینیاپهایی روی بلاکچینهای مختلف، مخصوصاً بلاکچین تون مربوط به تلگرام، در حال ایجاد هستند که بسیار سریع رشد کرده و کامیونیتی بزرگی را دور خود جمع میکنند. ناتکوین توانسته بود ۳۵ میلیون کاربر را به این شبکه اضافه کند. واقعیت این است که اینها چیزی نیستند جز بازی، و هدفشان ساختن کامیونیتی و افزایش تعداد کاربران آن مینیاپ یا بستر است و فارغ از جنبه بازی و سرگرمیشان، الزاماً نمیتوانند به خلق ثروت یا افزایش قیمت چیزی منجر شوند که در ازای انجام بازی به دست میآورند.»
آشتیانی با اشاره به اینکه اگر هم این نوع بازیها ارزش پیدا کنند، همانطور که دچار هایپ چشمگیری میشوند، به همان شدت نیز میتوانند سقوط کنند، گفت: «این بازیها الزاماً ارزشمند نمیشوند و باید ببینیم چه برنامهای برای چیزی که به دست آمده وجود دارد. گاهی مشاهده میکنیم که سطح بازیها بسیار ساده است و بیشتر حس جمع کردن ثروت باعث رشد این قضیه شده است؛ ازاینرو باید درباره رشد قیمتی هشدار داد، زیرا این بازی بهجای اینکه به فیچرهای خود بازی توجه کند، به چنین فیچرهایی توجه کرده است.»
او درباره خطر احتمالی بازیهای تلگرامی خاطرنشان کرد: «نکته بعدی این است که این مینیاپها روی تلگرام و بلاکچین تون بودهاند. باید توجه کرد که مدتی پیش شاهد بلاک شدن و فریز داراییهای رمزارزی مردم روی کیف پول داخلی تلگرام بودیم؛ به همین دلیل یکی از نتایجی که میتوان گرفت این است که تلگرام مشغول شناسایی IP کاربران خود است و به قوانینی که کشورهایی مثل ایران را دچار محدودیت میکند، احترام میگذارد و این موضوع، خود را در کیف پول داخلی نشان داده است. فکر میکنم افزایش مشارکت و کنشهایی که کاربران ایرانی روی این بازیها دارند، میتواند داراییهای آنها را در آینده شناسایی کند.
با این اوصاف، بهتر است افراد رویکرد محتاطانهتری به این بازیها داشته باشند و به امید کسب سودهای کلان، تمام زندگی خود را وقف آنها نکنند. بازار رمزارزها پر از ریسکهایی است که اگر افراد بدون آگاهی به آن وارد شوند، ممکن است خسارات جبرانناپذیری را متحمل شوند.