رسانه رمزارز (ضمیمه هفتهنامه کارنگ) دارای مجوز به شماره ۸۷۷۲۰ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «کارخانه نوآوری رسانه راهکار» است. رسانه رمزارز فعالیت خود را از ۲۸ آذرماه ۱۴۰۰ شروع کرده و اکنون تاثیرگذارترین و اثربخشترین رسانه اکوسیستم بلاکچین، رمزارز و دارایی دیجیتال ایران است.
میل به کسب سود به روشهای مختلف، تقریباً برای همه افراد وجود دارد. در کنار تمام کارهایی که میتوان از طریق آنها کسب سود کرد، اخیراً بازیهای Play to Earn در تلگرام به یک ترند تبدیل شدهاند که افراد به امید کسب سود، در این بازیها فعالیت دارند. این نوع بازیها که بیشتر با ناتکوین معروف شدند، به این شکلاند که افراد با انجام چند کار و همچنین با ضربه زدن روی گوشی میتوانند توکنهای بازیها را از طریق ایردراپ به دست آورند.
همستر کامبت یکی از این بازیهاست که اخیراً در میان مردمی که شاید پیش از این هیچ دانش و اطلاعی درباره این نوع بازیها نداشتند، بسیار محبوب شده است. مشاهده میکنیم افرادی که پیش از این حساب کاربری در تلگرام نداشتند هم به این پلتفرم پیامرسان ملحق میشوند و امیدوارند که از این طریق پولدار شوند.
جدا از اینکه کسب سودهای کلان از این طریق تنها امیدی واهی است، این بازیها گاهی میتوانند ضررهای جبرانناپذیری نیز برای افراد به بار آورند. یکی از نکاتی که باید به آن اشاره کرد این است که زمان انسان مگر ارزشی کمتر از طلا دارد؟ زمانی که افراد به این بازیها، که شاید در نهایت هم پوچ باشند، اختصاص میدهند میتواند صرف کاری مفیدتر شود. اگر رؤیایی که افراد در سر میپرورانند و فکر میکنند از طریق بازیهایی مثل همستر میلیاردر میشوند به حقیقت نپیوندد، منجر به سرخوردگی میشود و از دست رفتن زمان ارزشمند آنها بازگشتی ندارد.
به منظور بررسی این بازیهای تلگرامی و تأثیراتی که روی زندگی مردم میگذارند، گفتوگویی با محمد طهرانی، کارشناس بلاکچین و اقتصاد توکن؛ نرگس مرادآبادی، فعال حوزه رمزارز و بلاکچین و صالح خواجهدلویی، مدیرعامل صرافی هیتوبیت انجام شده که در ادامه آن را میخوانید.
به بازیهای تلگرامی نگاه سرگرمی داشته باشیم
محمد طهرانی درباره پروژههایی که بهیکباره هایپ میشوند گفت: «همانطور که همه بازارها دوران رونق و رکود دارند، بازار فناوری بلاکچین و رمزارزها هم مثل سایر بازارها، این وضع را تجربه میکند. معمولاً در دوران رونق بازار با چنین پدیدههایی مواجه هستیم که طرحها و توکنهای جدید بلاکچینی مطرح میشوند و عموم مخاطبان را به خود جذب میکنند؛ مانند اتفاقی که در سال ۲۰۱۷ با اوج ورود ICOها شاهد آن بودیم. همچنین در سال ۲۰۲۱ ورود توکنهای مرتبط با متاورس و NFTها مخاطبان زیادی را به خود جذب کرد. اکنون هم توکنهای مبتنی بر بازی یا تپکوینها مخاطبان زیادی را جذب میکنند.»
او درباره رویکردی که بهتر است نسبت به این پروژهها وجود داشته باشد خاطرنشان کرد: «معتقدم در فضای بلاکچین که یکی از مصادیق مهم فناوریهای پیشرفته و خلاقانه است، برخورد سلبی، مناسب نیست. هر کوینی در جایگاه خود میتواند حائز اهمیت باشد. چیزی که اهمیت دارد این است که چندین کوین توانستهاند نظر افرادی را که پیش از این مخاطبان خاموش بودهاند به این فناوری بلاکچینی جلب کرده و این کامیونیتی خفته را به فضای فناوری بلاکچین وارد کنند.»
این کارشناس با اشاره به اینکه شاید کاربردهای آرمانگرایانهای که در بیتکوین انتظار داریم مردم بهواسطه آن از فناوری بلاکچین استفاده کنند با تپکوینها محقق نشود، توضیح داد: «اما اگر بخواهیم از جنبه مثبت به ماجرا نگاه کنیم، این پروژهها بخشی از مخاطبان را متوجه این فضا کرده است. قاعدتاً نباید بیش از جایگاهی که دارند به آنها اهمیت دهیم. تا زمانی که نگاه ما به این مسئله فقط بازی و سرگرمی است، نمیتوانیم اسم اسکم، کلاهبرداری و پانزی را روی آن بگذاریم، اما اگر فردی به صورت جدی بخواهد روی آن سرمایهگذاری کند، به نظرم باید یادآوری کنیم که یک شتکوین، همیشه شتکوین است و نباید انتظار داشته باشیم که شتکوین در بلندمدت ماندگار باشد و ارزش سرمایهگذاری داشته باشد.»
طهرانی درباره داشتن نگاه سرمایهگذاری به این نوع توکنها توصیه کرد: «اگر فردی میخواهد به این پروژهها نگاه سرمایهگذاری داشته باشد، بهتر است نگاهی به نمودار ICOها در سال ۲۰۱۷ و توکنهای متاورسی در سال ۲۰۲۱ بکند و با توجه به آنها تصمیم بگیرد که برای سرمایهگذاری روی این توکنها چه آیندهای میتواند متصور باشد. بسیاری از این توکنها دیگر وجود خارجی ندارند و اسمی از آنها نمیشنویم و به همین دلیل اگر میخواهیم از این توکنها استفاده کنیم، باید آن را در حد بازی و سرگرمی نگه داریم.»
دنبال یکشبه پولدار شدن نباشید
نرگس مرادآبادی نیز با اشاره به اینکه بهطور کلی روشهای درآمدزایی در حوزه کریپتو بسیار متنوع است، بیان کرد: «یکی از این روشها، بازیهای بلاکچینی است. بازیهای کامپیوتری همیشه جذابیت خود را داشتهاند. بازیهای بلاکچینی هم بهواسطه اینکه بر بستر بلاکچین قرار دارند و میتوانند توکنهایی داشته باشند که به نحوی در آینده ارزشگذاری میشوند، جذابیت خاص خود را دارند. یکی از روشهایی که همه پروژههای بلاکچینی برای خود داشتهاند، ایردراپ بوده؛ یعنی قبل از اینکه پروژهای راهاندازی شود یا بعد از آن، با یک شرایط خاص، درصدی از توکنهای پروژه را بر اساس استراتژیهای خود به عموم مردم یا افرادی که تلاشی برای معرفی پروژه کردهاند، اختصاص میدهند.»
او درباره روش ارائه ایردراپها گفت: «بازیهای بلاکچینی هم از طریق بازی کردن و انجام برخی کارهای مختلف مثل عضو شدن در کانال تلگرام، به همین صورت به مخاطبان خود ایردراپ اختصاص میدهند. هر پروژه به شکلهای متفاوتی ایردراپ ارائه میدهد. در بسیاری از مواقع، با نسبت ۸۰ / ۲۰ این ایردراپها و توکنهایی که در آینده به افراد داده میشود، ارزش قابل توجهی ندارد. در اکثر موارد، تلاشی که شما برای معرفی پروژه در فضای مجازی به اشکال مختلف انجام میدهید، درآمد چشمگیر یا متناسب با تلاشتان ندارد.»
این فعال حوزه رمزارز ادامه داد: «با این حال ۲۰ تا ۳۰ درصد هم پیش آمده که توکن پروژهها معتبر بوده و سود قابل قبولی نیز برای افراد داشته است، اما تشخیص اینکه از میان این تعداد پروژهها شما روی کدامیک کار کنید که بعد از راهاندازی و دریافت ایردراپ آن، توکنها ارزشمند شوند، کار راحتی نیست. چهبسا پروژههایی بهظاهر بسیار معتبرند، اما ایردراپ آنها ارزشی ندارد. برعکس این قضیه نیز صادق است.»
مرادآبادی با اشاره به اینکه با این حال، اگر یک بازی واقعاً مفرح و سرگرمکننده باشد، افراد میتوانند در اوقات فراغت آن را انجام دهند و اگر ایردراپی هم به آنها تعلق بگیرد، برایشان جذاب است، گفت: «اما درباره پروژههایی که ظاهر گرافیکی شبیه بازی دارند، ولی درواقع بازی نیستند و با ضربه زدن روی صفحه قرار است توکن دریافت کنید، قاعدتاً نمیتوان اسم بازی را روی آنها گذاشت. این فقط یک استراتژی بازاریابی برای آن پروژه است که به دلایل روانشناختی، اقتصادی و… به این شکل طراحی شده که بخشی از جامعه هدف را جذب کند.»
او درباره بحث هزینه و فایده این بازیها بیان کرد: «اگرچه ممکن است این پروژهها برای ما آورده جزئی داشته باشد، اما در هر کاری باید هزینه و فایده را در نظر بگیریم؛ یعنی باید به این موضوع توجه کنیم که در ازای این درآمد، چه هزینهای را پرداخت میکنیم. آیا اگر انرژی و زمانی که به این کار اختصاص میدهیم را برای کارهای دیگر استفاده میکردیم، نمیتوانستیم یک تخصص، تجربه و دانشی کسب کنیم که باعث درآمد مستمر برای ما در بلندمدت شود؟»
به عقیده مرادآبادی، کاری که ما برای پروژهها عملاً با ضربه زدن انجام میدهیم، یک نوع بازاریابی برای آنهاست. او ادامه داد: «در دنیای واقعی اگر ما برای هر برندی که وجود دارد بازاریابی میکردیم، میتوانستیم درآمد مطمئنتر، قطعیتر و بیشتری داشته باشیم. میتوانیم دانشی در یک صنعت کسب کرده و با افراد مختلف ارتباط برقرار کنیم، اما قطعیتی درباره درآمد این پروژهها وجود ندارد و نمیدانیم که توکنهای آن در آینده چه میزان ارزش خواهد داشت.»
او همچنین درباره رؤیای یکشبه پولدار شدن خاطرنشان کرد: «دنیای کریپتو دنیایی بسیار فانتزی و جذاب است، اما ریسکهای فراوانی دارد. پیشنهاد میکنم به دنبال یکشبه پولدار شدن نباشید. درست است که تعداد کمی از افراد با شناسایی پروژههای خوب در مراحل اولیه به سود خوبی دست پیدا کردهاند، اما اعتقاد به اینکه معجزه قرار است بهیکباره زندگی ما را متحول کند و بدون تلاش، پول هنگفتی به دست بیاوریم، اشتباه است. پولی را یکشبه به دست بیاورید، یکشبه هم از دست میدهید.»
برنده اصلی، سازنده بستر بازی است
صالح خواجهدلویی با اشاره به اینکه روند بازیهای Play to Earn مشخص است، توضیح داد: «این بازیها یک دورهای دارند که بهیکباره ترند میشوند و جذابیتی خلق میکنند. بعد از اینکه ماین کردن آنها به پایان میرسد، کامیونیتی آنها معنی پیدا میکند که میتواند آنها را سرپا نگه دارد، زیرا ارزش ذاتی ندارند. این پروژهها در واقع پولهای بادآوردهای هستند و این توکنها با زمانی که افراد آنها را با تلاش و پول خود به دست میآورند متفاوتاند.»
به عقیده مدیرعامل هیتوبیت، برندگان اصلی این جریان، افرادی هستند که بستر آن را فراهم کردهاند. او در اینباره گفت: «نکته دیگر این است که در گام اول این بازیها، برنده محسوب میشوید. شما ایردراپهایی را از این طریق به دست میآورید و از این نظر جذابیت دارد، اما برنده اصلی این بازی کسی است که بستر آن را فراهم کرده؛ برای مثال، کانالهای تلگرامی ساخته و آن را روی شبکه تون ایجاد کرده است. در قبال حجم درآمدی که او خلق میکند و کاربران خود را افزایش میدهد، درآمدی که کاربران به دست میآورند ناچیز است.»
خواجهدلویی با اشاره به اینکه ممکن است از این طریق خلق درآمد انجام شود، اما این موضوع برای همه پروژهها صادق نیست، خاطرنشان کرد: «ناتکوین یکی از معروفترین پروژهها در این دسته بود که در زمان خود به این حوزه ورود کرد. اما زمانی که بهمرور درگیر این مسائل شوید، باید بسیار مراقب کلاهبرداریها و توکنهای جعلی باشید. این مسائل باعث میشود آسیبهای جدی به کاربران وارد شود. گاهی مشاهده میکنیم که برای استخراج توکنها، هزینه دریافت میشود که باید در این زمینه هم هشدار داده شود.»
مدیرعامل هیتوبیت درباره ارزش پیدا کردن این توکنها، در صورت داشتن کارایی، اظهار کرد: «بازیهای Play to Earn همیشه بوده و خواهد بود. این بازیها حتی قبل از بلاکچین هم وجود داشت و اکنون شکل آنها تغییر کرده و جذابیتهای خود را همیشه خواهد داشت. نکته دیگر این است که اگر توکنهایی را که از طریق Play to Earnها به دست میآید بتوان در همان بازی و اکوسیستم استفاده کرد، در این حالت دارای ارزش و جذابیت خواهد بود، اما این توکن اگر قرار باشد بعداً معامله شود، فایده چندانی نخواهد داشت. برای مثال، تلگرام تون را راهاندازی کرد و ایجاد اکانت پریمیوم فقط با پرداخت تون ممکن شد. این کارها باعث افزایش ارزش ذاتی آن و نیز رشد و توسعه اکوسیستم میشود.»
با این اوصاف، مردم باید در نظر داشته باشند که با یک بازی بسیار ساده نمیتوان یکشبه پولدار شد و سودهای کلان به دست آورد. از طرفی، این بازیها برای افراد نباید تبدیل به یک اعتیاد شود که در نهایت ضررهای جسمی، روحی و مالی برای آنها به بار آورد. به این بازیها فقط به چشم یک بازی نگاه کنید و تمام انرژی و زمان خود را به امید یکشبه پولدار شدن برای آنها صرف نکنید.