رسانه رمزارز (ضمیمه هفتهنامه کارنگ) دارای مجوز به شماره ۸۷۷۲۰ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «کارخانه نوآوری رسانه راهکار» است. رسانه رمزارز فعالیت خود را از ۲۸ آذرماه ۱۴۰۰ شروع کرده و اکنون تاثیرگذارترین و اثربخشترین رسانه اکوسیستم بلاکچین، رمزارز و دارایی دیجیتال ایران است.
همه ما زمانی که اسمی از بلاکچین به گوشمان میرسد، ناخودآگاه به یاد بیتکوین میافتیم. اما باید به یاد داشته باشیم که مفهوم بلاکچین بسیار گستردهتر است و تنها به اولین کوین بازار رمزارزها مربوط نمیشود. بلاکچین در واقع یک فناوری تحولآفرین است که بهواسطه اهداف مختلفی به وجود آمده است.
بلاکچین اولینبار در سال ۲۰۰۸ برای ثبت تراکنشهای بیتکوین معرفی شد و بعد از آن بسیاری از متخصصان، کسبوکارها و حتی دولتها به فکر استفاده از آن در ابعاد مختلف افتادند.
بلاکچین که بهعنوان یک دفتر کل توزیعشده شناخته میشود، کاربردهایی فراتر از رمزارزها دارد. در ادامه برخی از کاربردهای آن آورده شده است:
- صنعت بانکداری و مالی: بلاکچین قادر است تراکنشهای مالی، بهویژه تراکنشهای بینالمللی را سریعتر و ارزانتر انجام دهد.
- بیمه: استفاده از قراردادهای هوشمند در بلاکچین میتواند شفافیت بیشتری برای مشتریان و شرکتهای بیمه ایجاد کند.
- حسابداری: بلاکچین میتواند بهعنوان یک سیستم حسابداری دقیق و غیرقابلتغییر عمل کند.
- رأیگیری: بلاکچین میتواند در انتخابات استفاده شود تا امنیت و شفافیت رأیگیری را تضمین کند.
- توکنایز کردن داراییها: یکی از کاربردهای بلاکچین، توکنایز کردن داراییهایی مثل املاک است؛ ازاینرو بهعنوان مثال، افرادی که توانایی خرید یک ملک را ندارند، میتوانند صاحب بخشی از آن باشند.
- حوزه پزشکی: ثبت اسناد پزشکی و تبادل اطلاعات بین مراکز درمانی با استفاده از بلاکچین میتواند امنیت و شفافیت رأیگیری را تضمین کند.
- بازیسازی: بلاکچین میتواند در صنعت بازیهای رایانهای برای ایجاد اقتصادهای داخل بازی و تضمین مالکیت دیجیتال مورد استفاده قرار گیرد.
- ثبت معاملات و قراردادها: بلاکچین میتواند برای ثبت و اجرای قراردادهای هوشمند و معاملات مالی استفاده شود.
موارد ذکر شده، تنها چند مورد از کاربردهای بلاکچین است که در بخشهای مختلف میتواند مورد استفاده قرار گیرد. بلاکچین به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و امنیت بالایی که دارد، میتواند نقش مهمی در دیجیتالیسازی و بهبود فرآیند کسبوکارها ایجاد کند.
موانعی که بر سر راه تحقق وعدههای بلاکچین وجود دارد
موانع متعددی وجود دارند که میتوانند مانع از تحقق وعدههای بلاکچین شوند که در ادامه به برخی از آنها اشاره میکنیم:
- مقاومت نهادی: بسیاری از نهادها و سازمانها ممکن است به دلیل منافع موجود، تمایلی به تغییر و پذیرش فناوریهای جدید نداشته باشند.
- مشکلات فنی و مقیاسپذیری: برخی از بلاکچینها با مشکلات فنی مانند کندی تراکنشها و محدودیتهای مقیاسپذیر مواجه هستند.
- فقدان مقررات استاندارد: نبود قوانین و مقررات یکپارچه در سطح بینالمللی میتواند اجرای پروژههای بلاکچین را پیچیده کند.
- عدم درک عمومی: بسیاری از افراد و سازمانها هنوز با مفاهیم و کاربردهای بلاکچین آشنا نیستند و این میتواند مانع از پذیرش گسترده آن شود.
- انتظارات غیرواقعی: در برخی از موارد، انتظارات بیش از حد بالا از بلاکچین میتواند منجر به ناامیدی و خستگی از این فناوری شود.
- رویکرد رگولاتور: دولتها و رگولاتورها بهطورکلی با ماهیت بلاکچین موافق و همسو نیستند؛ زیرا ماهیت بلاکچین، تمرکززدایی است و به نحوی قدرت کنترل را از حاکمیت سلب میکند. ازاینرو، در بسیاری از کشورها با توسعه بلاکچین مخالفت میشود.
این موانع نشان میدهد که برای محقق شدن وعدههای بلاکچین، نیاز به تلاشهای مشترک، توسعه فنی، تغییرات قانونی و آموزش عمومی است تا بتوان از پتانسیل حداکثری این فناوری استفاده کرد.
در ادامه، به نظرات برخی از کارشناسان و فعالان حوزه بلاکچین و رمزارزها درباره وضعیت کاربردپذیری این فناوری میپردازیم.
لزوم تغییر پارادایم جامعه
وحید صیامی، کارشناس صنعت بانکی با اشاره به اینکه بلاکچین جزو فناوریهایی است که باعث انقلاب صنعتی چهارم شد و پس از آن رشد پیدا کرد، گفت: «پیش از این اتفاق حتماً یک پارادایمشیفت در حوزه دانش و علم رخ داده و نگاه انسان به هستی متفاوت شده و در نتیجه جهان جدیدی را خلق کرده است. بحثی که ما داریم همین پارادایمشیفت است که در جامعه ما رخ نداده و این تغییر را باید افرادی که در حوزه فناوریهای جدید کار میکنند در خودشان ایجاد کنند. این موضوعی نیست که با قرار گرفتن در محیط رخ دهد.»
به گفته او، به صرف ساختن سریع یک نمونه فنی این کارها انجام نمیشود، بلکه تردیدها را هم زیادتر میکند.
صیامی در پاسخ به این سؤال که آیا موضوعاتی مانند انجام انتخابات بر بستر بلاکچین میتواند به کاربردپذیری آن در جامعه کمک کند، گفت: «چون این حوزه، حوزه پرچالشی است، اثرات آن نامعلوم است. چهبسا این موضوع موجب محدودیت و ممنوعیت شود. سال ۱۳۹۶ تلگرام در نتیجه انتخابات ریاستجمهوری تأثیرگذاری بسیاری داشت و اتفاقاً بعد از آن بود که حساسیتها به تلگرام بیشتر شد و در نهایت آن را فیلتر کردند. نگران چنین واکنشهایی هم باید بود که بلاکچین در زمینه انتخابات عملکرد خوبی داشته باشد، اما به شکل نامعقولی به جای اینکه کار در این حوزه بهتر شود، پیچیدهتر شود.»
این کارشناس صنعت بانکی در خصوص حوزههایی که میتوان در آنها به دنبال کاربردپذیری گسترده و معناداری از بلاکچین بود، توضیح داد: «در حال حاضر در دولت الکترونیک افراد باید پرونده درست کنند. برای مثال یک فرد برای گرفتن مجوز مزرعه پرورش ماهی باید ۱۷ مجوز از ۱۷ نهاد داشته باشد و کلی اسناد و مدارک زاید نیاز دارد. در اینجا امکان فساد بالاست و هیچکدام از آن سازمانها حق ندارند همه این مدارک را داشته باشند. در اینجا شخص میتواند بر اساس آن خودمختاری که در قانون اساسی تعریف شده، پروندهاش را روی بلاکچین نگه دارد و هرجا که از او اطلاعات خواستند، ارائه دهد و… . خوشبختانه با راهاندازی سامانههایی مانند ثنا، ایمیل ملی و… ظرفیت چنین کاری هم ایجاد شده است. بحث من این است که اگر بلاکچین موفق نبوده، دلیلش این است که حوزههای ورود را خوب شناسایی نکرده است.»
پذیرش بلاکچین همانند پذیرش اینترنت است
جواد بهره، رئیس هیئتمدیره صرافی «بیتمکس» درباره این موضوع که تا چه اندازه و چه زمانی میتوانیم از بلاکچین در زندگی روزمره خود استفاده کنیم توضیح داد: «برای بررسی این موضوع، باید یک مقایسه با تکنولوژیهایی که به مرور آمده و اکنون به صورت کاربردی در زندگی روزمره ما استفاده میشود، انجام داد. بهعنوان مثال، زمانی که اینترنت آمد، فرض کنید همان اوایل به شما گفته میشد که قرار است تاکسی خود را از طریق اینترنت بگیرید. شاید شما در آن زمان فکر میکردید که آن فرد از سلامت روانی برخوردار نیست، زیرا هنوز بستر لازم برای انجام این کار فراهم نبود.»
او در اینباره ادامه داد: «اما بلاکچین از انتهای ماجرا وارد شد؛ یعنی بیتکوین ابتدا بهصورت یک کسبوکاری که قرار بود به فرآیند مالی آن منتهی شود آمد و از زیرساخت ایجاد کردن گذر کرد. فردی که مفهوم بیتکوین را ایجاد کرد، شاید دلیل آن خود بیتکوین بوده، نه اینکه نیت آن تکنولوژیهای دیگر بلاکچین باشد. از راهاندازی بیتکوین تا اتریوم حدود پنج، شش سال طول کشید و اعلام شد که قراردادهای هوشمند نیز میتوانند روی بستر بلاکچین اتفاق بیفتند و برنامههای غیرمتمرکز نیز خود را در بستر بلاکچین مطرح کنند.»
جواد بهره در مورد کاربردهای بلاکچین اظهار کرد: «شاید کاربرد اولیه بلاکچین، بحث مالی آن و انتقال پول بدون واسطه بود. شاید خود بیتکوین هم با چیزی که ابتدا در نظر داشت فاصله گرفته باشد و شما بیتکوین را بهعنوان پول شناسایی نکنید، بلکه آن را بهعنوان ذخیره ارزش بشناسید. حس سوداگری که در مباحث مالی وجود دارد، باعث شد پروژههای زیادی در چند سال اخیر راهاندازی شوند و فقط باعث پر و خالی کردن جیب عدهای باشند و کاربرد واقعی نداشته باشند. در حال حاضر، تنها چهار تا پنج درصد از مردم سراسر جهان با کریپتو برخورد داشتهاند و این امکان هنوز از نظر زیرساختی وجود ندارد که مردم بهصورت روزمره از تکنولوژی بلاکچین استفاده کنند، زیرا این موضوع مستلزم این است که شما بتوانید به بستری که تمام مسئولیت آن با خودتان است، اعتماد کنید.»
بلاکچین و غیرمتمرکزسازی صنایع
احمد جنتیفرد، مدیرعامل انجمن بلاکچین خراسان با اشاره به اینکه ماهیت اصلی بلاکچین غیرمتمرکز کردن همه صنایعی است که در حال حاضر بهصورت سنتی و متمرکز کار میکنند، توضیح داد: «فارغ از بحث رمزارزها که عملاً بلاکچین را با آنها میشناسیم، نگاه ما به بلاکچین با یک شعار «آینده غیرمتمرکز است»، خواهد بود. با نگاه دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز، بسیاری از صنایع درگیر این موج سونامی خواهند بود که بهزودی فراگیر میشود. حوزه گردشگری، سلامت، حملونقل و امنیت دستخوش تغییراتی میشوند که ما از اکنون باید آماده این اتفاقات باشیم.»
او درباره لزوم بهکارگیری فرصتهای بلاکچین در کشور اظهار کرد: «در دنیا اتفاقات زیادی در این زمینه افتاده و معیارهای خوبی داریم. ازاینجهت که ما بهعنوان یک کشور جهان سوم، دنبالکننده کشورهای بزرگ و توسعهیافته هستیم، این برای ما فرصتی است که پروژههای موفق را مورد بررسی قرار دهیم. به نظر من اگر باهوش باشیم، میتوانیم از حوزه دیفای ایده بگیریم.»
احسان قاضیزاده، مدیرعامل صرافی بیتمکس نیز گفت: «بلاکچین بهعنوان یک فناوری و بهخودیخود وعدهای نداده بود و طرفداران بلاکچین بودند که در سالهای ۲۰۰۸-۲۰۰۹ رؤیاهایی را درباره آن پروراندند؛ رؤیاهایی مانند شفافیت، امنیت و فراتر از آن دموکراسی اقتصادی. در ادامه، چنین تفکراتی، توقعاتی را با خود به همراه آورد. ۹۲ درصد از کسبوکارهای حوزه بلاکچین از بین رفتهاند و عملاً بهجز حوزههای مالی، پروژه قابل ارجاعی در این حوزه نداریم.»
سهراب ثامنی، مدیرعامل زربان نیز عنوان کرد: «یکی از وعدههای محققنشده بلاکچین، استفادهپذیری آن بود.»
او نیز بلاکچین را یک فناوری مناسب برای کسبوکارهای حوزه مالی دانست که نباید به شخص ثالثها اعتماد کنند.
ثامنی در بخش دیگری از صحبتهای خود به افراد باانگیزه و توانمندی اشاره کرد که در کشورهای مختلف دنیا به دنبال استفاده از بلاکچین در حوزه انتخابات هستند.
راهکارهایی برای افزایش پذیرش بلاکچین
افزایش پذیرش بلاکچین نیازمند تلاشهای مشترک در چندین زمینه است. در ادامه، به برخی از راهکارهای کلیدی برای افزایش پذیرش بلاکچین اشاره میکنیم:
- آموزش و افزایش آگاهی: برگزاری کارگاهها، دورههای آموزشی و سمینارها برای آموزش مفاهیم بلاکچین به کسبوکارها و عموم مردم.
- بهبود مقیاسپذیری: توسعه فناوریهایی که به بلاکچین اجازه میدهند تا تعداد بیشتری تراکنش را در زمان کمتری پردازش کند.
- توسعه استانداردهای صنعتی: ایجاد استانداردهای یکپارچه برای تسهیل تعامل بین بلاکچینهای مختلف و سایر سیستمهای موجود.
- همکاری با دولتها و نهادهای قانونگذار: کار روی قوانین و مقرراتی که از فناوری بلاکچین حمایت کرده و در عین حال، امنیت و حقوق کاربران را تضمین میکند.
- توسعه راهحلهای کاربردی: ایجاد راهحلهای بلاکچینی که مشکلات واقعی را حل کنند و ارزشافزوده قابل توجهی برای کاربران ایجاد کنند.
- تمرکز بر تجربه کاربری: طراحی رابطهای کاربری ساده و قابل فهم برای افراد غیرفنی تا استفاده از بلاکچین آسانتر شود.
- ترویج موارد موفقیتآمیز: نمایش دادن موارد موفقیتآمیز استفاده از بلاکچین بهعنوان مثالهایی برای نشان دادن پتانسیل این فناوری.
با تمام این اوصاف، به احتمال زیاد هنوز راه درازی باقی مانده تا بتوانیم به پذیرش گسترده بلاکچین در جهان، بهویژه در کشورهای جهان سوم برسیم. با این حال، نیاز است که افراد متخصص این حوزه با مشارکت با رگولاتور و دولتها، آنها را از مزایای بلاکچین آگاه کنند تا هرچه سریعتر از قابلیتهای این فناوری به نحو احسن استفاده شود.
لینک کوتاه: https://ramzarzmedia.com/xqmw