طی روزهای گذشته با حضور مدیرانی از انجمن فین‌تک و انجمن بلاکچین موضوع ره‌نگاشت فین‌تک بانک مرکزی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. عباس آشتیانی، مدیرعامل انجمن بلاکچین ایران در خصوص این نشست گفت: «در این جلسه اعلام شد که سند سیاست بانک مرکزی در حوزه فین‌تک که اولین نسخه آن در سال ۱۳۹۸ ارائه شد، یک دوره تغییر سیاست کلی را تجربه کرد و اکنون به سند ره‌نگاشت رسیده‌ایم که در حال تدوین است.»
عباس آشتیانی در ابتدا با قدردانی از پیگیری‌های بانک مرکزی گفت: «جای تقدیر دارد که همیشه معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی در موضوعاتی که قصد تصمیم‌گیری دارد، از تصمیم‌سازی تشکل‌های بخش خصوصی استفاده می‌کند و امیدواریم همانطور که در جلسه مطرح شد، این موضوعات صرفاً محدود به جلسه اطلاع‌رسانی نباشد و نظرات مستندی که تشکل‌های بخش خصوصی اظهار می‌کنند، اعمال هم بشود.»
مدیرعامل انجمن بلاکچین ایران در مورد مواردی که در خصوص حوزه رمزارزها در این نشست مطرح شد، اظهار کرد: «در این جلسه، در حوزه استفاده از رمزارز استخراج‌شده برای تجارت خارجی و واردات، بانک مرکزی قصد دارد رویکرد توسعه‌ای و ایجابی را دنبال کند. علاوه بر چانه‌زنی‌هایی که در این مورد وجود دارد، هنوز امید هست که بانک مرکزی در تخصیص ارز وارداتی با رویکرد توسعه‌ای و حتی ایجابی به آن نگاه کند.»
او در ادامه افزود: «بخش استفاده از رمزارز برای واردات نیز از نگاه بانک مرکزی توسعه‌ای و ایجابی بوده است. کسی به تمیز قائل شدن میان این دو بخش توجه نکرده است. تفاوت قائل شدن میان خود رمزارز و رمزارز به دست آمده از ماینینگ نکته‌ای است که به نظر من باید در جلسات بعدی بیشتر پیگیری شود.»
تفاوت رمزارز در گردش و رمزارز استخراج‌شده
عباس آشتیانی در مورد رمزارزهای استخراج‌شده و رمزارزهای در گردش توضیح داد: «اگر بخواهیم این دو بخش را تفکیک کنیم، منظور از واردات با رمزارز، ارز دیجیتالی است که در بازار گردش دارد. بلاکچین شفافیت دارد و می‌توان مالکیت‌ها را مشخص کرد. اگر بخواهیم از این رمزارزها برای تهاتر در سطح بین‌المللی استفاده کنیم، باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم زیرا این بخش حجم بازار بزرگتری نسبت به رمزارز استخراج‌شده دارد. »
رمزارزها مرگ ندارند
مدیرعامل انجمن بلاکچین ایران با اشاره به موضوع سوم که بازار تبادل در داخل کشور بود، اذعان کرد: «رویکرد بانک مرکزی در این زمینه، محدودسازی و شفافیت بوده است. این جمله مشکل دارد زیرا به دلیل ماهیت سیال رمزارزها، مرگ برای آنها بی‌معنی است. شاید برای کالاهای فیزیکی مثل طلا، ما بتوانیم به سهولت در مورد این قضیه صحبت کنیم، اما در مورد یک دارایی غیرفیزیکی و سیال، این جمله صحیح نیست.»
او اضافه کرد: «رویکرد محدودیت و شفاف‌سازی، به تعریف و تفکیکی که بانک مرکزی از این بازار باید ارائه دهد بازمی‌گردد. ما یک بازار تبادل پلتفرم‌های قانون‌پذیر داخل کشور داریم که آن را برای حفاظت از حقوق کاربر برای حداکثر شفافیت یک نعمت می‌دانیم و جایگزین آن برای مردم، بازار زیرزمینی بوده که پر از کلاهبردار، سودجو و عدم امکان پیگیری حقوق است. همچنین بازارهای تبادل خارج از کشور به این مسائل اضافه می‌شود.»
محدودسازی پلتفرم‌های خارجی به نفع مردم است
عباس آشتیانی با اشاره به اینکه سیاست‌هایی که بسیاری از کشورهای جهان در پیش گرفته‌اند، محدودسازی پلتفرم‌های خارجی بوده، ادامه داد: «همانطور که ما شاهد این موضوع بودیم آمریکا شهروندان خود را از سرمایه‌گذاری در بایننس منع می‌کند و در برابر کوین‌بیس که در آمریکا قرار دارد، رویکرد خنثی‌تری دارد.»
او در مورد رویکرد انجمن بلاکچین اظهار کرد: «پس این تعریف اهمیت بالایی دارد که پیشنهاد بانک مرکزی در برابر سرمایه‌گذاری و بازار تبادل رمزارزها چیست. رویکرد ما این بوده که بازار زیرزمینی و پلتفرم‌های خارج از کشور حتماً محدودسازی شود و پیشنهاداتی هم برای این موضوع داریم. اما در پلتفرم‌های شفاف و قانون‌پذیر داخلی با توجه به ماهیت سیال این حوزه و دستورناپذیر بودن این حوزه برای کاربر، محدودسازی نتیجه عکس خواهد داشت.»
عباش آشتیانی با اشاره به اینکه بانک مرکزی در این خصوص اعلام کرد رویکرد ما ترویج نکردن این موضوع است، توضیح داد: «نکته این است که تجربه تلخ برای مؤسسات پولی و مالی غیرمجازی این بود که در سال ۹۷ ورشکستگی تمام‌عیاری بر دوش کشور گذاشت و تجربه هجوم ناگهانی و رفتار توده‌ای مردم به سمت بورس برای ما اتفاق افتاده است.»
او در مورد نیت واقعی بانک مرکزی در این زمینه اظهار کرد: «متأسفانه در کشورهایی با شرایط ما، اقتصاد رفتاری بر اقتصاد سنتی حاکم است. منظور بانک مرکزی از اینکه این حوزه ترویج نشود احتمالاً این است که اقدامات باعث هجوم گسترده به سمت بازار رمزارزها نشود.»
محدودسازی متضاد ترویج کردن نیست
مدیرعامل انجمن بلاکچین ایران در مورد پیشنهاداتی که به بانک مرکزی در این خصوص ارائه کرده، خاطرنشان کرد: «پیشنهادی که ما دادیم حول سه محور بود: یکی اینکه متضاد ترویج کردن، محدودسازی نیست؛ بلکه ترویج نکردن است. ترویج نکردن به این معنی است که کاری انجام ندهیم. دومین پیشنهاد برای ابزار ترویج نکردن، فاصله گرفتن از نظام مجوزدهی سنتی و جایگزینی تنظیم‌گری به جای آن است. اگر به جای مجوز دادن از سیستم‌های جدید مثل خودتنظیم‌گری استفاده شود، احتمالاً بتوانیم این بازار را تنظیم کرده و ابزار بهتری برای این موضوع استفاده کنیم. همچنین رویکرد آموزش‌محور و فرهنگ‌سازی می‌تواند به مردم در این زمینه کمک زیادی کند که در مورد سرمایه‌گذاری‌های خود احتیاط کنند.»
عواقب مالیات بر رمزارزها در ایران
او در مورد رویکرد اعمال مالیات بر رمزارزها توسط بانک مرکزی اذعان داشت: «از ابزارهای نام‌برده‌شده بانک مرکزی برای سیاست‌های خود، مالیات متوجه مردم بود که در برخی از کشورها اعمال می‌شود. لازم است اشاره شود در بسیاری از کشورهای دیگر، این موضوع اعمال نمی‌شود و مانند امارات و ترکیه مالیات صفر دارند. در برخی از کشورها که این ابزار استفاده می‌شود، جریان روند سرمایه به بالاترین حد خود رسیده است. این کشورها از نظر اقتصادی به ثباتی رسیده‌اند که مردم تمایلی به فرار از مسائل قانونی ندارند.»
او با اشاره به اینکه در ایران با توجه به شرایط تورمی، ما باید واقع‌بین باشیم، گفت: «در کشور ما، روحیه و فرهنگ مالیات‌گریزی وجود دارد؛ در حالی که در برخی از این کشورها با توجه به امکاناتی که برای آنها فراهم می‌شود، تمایل به دادن مالیات هم دارند.»
آشتیانی در پایان اظهار کرد: «در چنین شرایطی در کشور ما، مالیات، ابزار کنترل‌گری بازار رمزارزها نیست. مالیات تنها این بازار را از شفاف بودن و قانون‌پذیر بودن به سمت بازار زیرزمینی سوق می‌دهد. اتفاقی که به دنبال آن می‌افتد این است که جرائم به‌شدت افزایش پیدا می‌کند، حکمرانی ریال و خطر ابزار پرداخت شدن در بازار زیرزمینی برای چیزی غیر از ریال را به شدت افزایش می‌دهد. پس از این رو ما معکوس سیاست مدنظر خود را شاهد خواهیم بود.»